Uluslararası Af Örgütü, 6 Şubat tarihinde meydana gelen depremler sonrasında Suriye ve Türkiye’deki insan hakları ihlallerine ilişkin dokuz sayfalık bir rapor yayınladı. Raporda “Bu tür kriz dönemlerinde insan hakları askıya alınamaz” denildi.
Af Örgütü raporunda, “Yaşama, keyfi gözaltına karşı korunma, kişi güvenliği, işkence ve kötü muameleye maruz kalmama” haklarının, “ifade ve toplanma özgürlüğünün”, “sığınmacılara ve ilticacılara uluslararası koruma sağlama ve bunu güvence altına alma yükümlülüğünün” kriz dönemlerinde de devletlerin temel yükümlülükleri arasında olmayı sürdürdürdüğünü belirtti.
Yaşama hakkı başlığında, “Türk yetkililer uluslararası destek çağrısı yaptı ancak bu gelirken, koordinasyon, personel ve ağır makinelerle uzman arama kurtarma teknolojisi dahil olmak üzere, teçhizat eksikliği hayat kurtarıcı müdahaleye engel oldu” ifadelerine yer verildi.
İfade özgürlüğü kapsamında ise Türkiye’de depremin ilk iki gününde aralarında gazetecilerin de olduğu 90’dan fazla kişinin gözaltına alındığına dikkat çekilerek, bu kişilerden bazılarının sadece sosyal medya paylaşımlarına dayanarak gözaltına alındığına işaret edildi. Raporda, “Devlet ifade özgürlüğü hakkına saygı göstermek, bu hakkı korumak, desteklemek ve yerine getirmek yükümlülüğüne sahiptir” ifadelerini kullanıldı.
Yağma gerekçesiyle gözaltına alınanlara işkence iddiası
Uluslararası Af Örgütü raporunda keyfi gözaltı işlemlerine, gözaltında işkence ve kötü muameleye de dikkat çekti. “İşkence ve zalim, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamelede bulunma yasağı katidir; bunun ulusal acil durum dönemleri dahil olmak üzere istisnası yoktur” diyen Örgüt, “Türkiye’de deprem sonrasında yağma yaptıkları gerekçesiyle gözaltına alınan kişiler gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı” dedi. Af Örgütü’nün kötü muamele ve işkence videolarını incelediği ve buna maruz kalan kişilerin ifadelerini toplamaya devam ettiği belirtildi.
Uluslararas Af Örgütü ayrıca sığınmacı ve iltica başvurusunda bulunan kişilerin statüleri gereği koruma hakkına sahip olduğuna dikkat çekti. Raporda “Suriyeli sığınmacıların ırkçı saldırılar ve/veya nefret söylemlerinde hem siviller hem de devlet aktörlerince fiziksel şiddetin ve sözlü tacizin hedefi olduklarına dair Türkiye’de güvenilir raporlar bulunuyor” denildi. Suriyeli sığınmacıların Türk depremzedelere yer açılması için kurulan acil durum kamplarından çıkartıldığı belirtildi.
Raporla ilgili AFP’ye bir açıklama yaan Uluslararası Af Örgütü’nün Almanya şubesinin Avrupa uzmanı Janine Uhlmannsiek, “Kriz dönemlerinde de uluslararası insan hakları standartlarına uymak zorunda olduklarının hükümetlere hatırlatılması şart” diye konuştu.
