Avrupa Birliği liderleri, Brüksel’deki Özel Zirve’de Soğuk Savaş’ın bitiminden bu yana benzeri görülmemiş bir yeniden silahlanma hamlesini görüştü. Macaristan lideri Orbán hariç, Ukrayna ve Avrupa savunması için yüz milyarlarca avroluk fon oluşturmakta görüş birliğine vardılar.
ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy arasında geçtiğimiz hafta Beyaz Saray’daki çatışmalı toplantı sonrasında Washington’ın Ukrayna ile savunma yardımı ve istihbarat paylaşımını askıya alma kararının ardından 27 AB üyesi ülke Özel Zirve’de ilk kez bir araya geldi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Voılodimir Zelenskiy’nin de katıldığı Avrupa Komisyonu Özel Zirvesi’nde AB liderleri, AB’nin Ukrayna’yı nasıl daha fazla destekleyebileceğini ve bu tutumun üzerinde yükseldiği ilkeleri görüşmek üzere toplandılar. Bu bağlamda, Ukrayna’da kalıcı bir barışı sağlamak için gereken güvenlik teminatlarına Avrupa’nın katkıları konusunda görüş alışverişinde bulundular.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, açış konuşmasında 865 milyar dolarlık “Avrupa’yı yeniden silahlandırma (ReArm)” planı hakkında “Avrupa, kendisini korumak ve savunma konusunda açık ve mevcut bir tehlikeyle karşı karşıya, çünkü Ukrayna’yı kendisini koruyabilecek ve kalıcı ve adil bir barış için çaba gösterebilecek bir konuma getirmemiz gerekiyor.” dedi. Plan, Avrupa’nın savunma yeteneklerini, büyümekte olduğu düşünülen “Rus tehdidi” -ve ABD’nin bölgeden muhtemel çekilmesi- karşısında önemli ölçüde artırmayı amaçlıyor.
Von der Leyen’e, kürsüde zirvenin açılışına davet edilmiş olan Zelenskiy eşlik etti.
Ukrayna Cumhurbaşkanı, “Yalnız olmadığımız için çok minnettarız ve bu sadece sözde kalmıyor.” dedi. “Bunu hissediyoruz.”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa’nın geleneksel silah kapasitesini artırmanın ötesinde, ülkesinin nükleer cephaneliğini diğer Avrupalı müttefiklerine yaymayı önerdi ve önerisini çarşamba günü canlı yayımlanan “ulusa sesleniş” TV konuşmasında Fransa halkına da açıkladı. Macron Rusya’yı önümüzdeki yıllarda Avrupa’nın karşısında yer alan bir tehdit olarak niteledi.
Moskova bu açıklamaları kınadı.
Brüksel’deki zirvede, Rusya ile sınır komşusu olan ve savunma harcamalarını çoktan önemli ölçüde artıran Letonya’nın Başbakanı Evika Silina gibi birçok AB lideri yeniden silahlanmanın aciliyetini dile getirdi.
Silina, “Von der Leyen’den iyi öneriler geldiğini görüyoruz, ancak bu sadece bir adım.” dedi. “İlerisi için daha fazla öneriye ihtiyacımız var. Ve bunun Ukrayna’nın barışı sağlaması için gerçekten iyi bir fırsat olduğunu görüyoruz -[bu fırsat] ancak güç yoluyla [gerçekleşebilir].”
AB, Kiev adına güçlü bir barış anlaşması sağlanmasının, Rusya’nın birlik üyesi ülkelere saldırmak üzere Ukrayna’dan öteye geçmemesini sağlayarak AB’nin çıkarlarına da hizmet edeceğini düşünüyor. Ancak aralarında Moskova’yla dostane ilişkilere sahip Macaristan lideri Viktor Orbán’ın da olduğu kimi Avrupa liderleri, bu konuda kuşkulu.
Uzmanlar, stratejik yatırım yapmanın ve kaynakları birleştirmenin de savunmaya daha çok para yatırmak kadar önemli olduğunu söylüyor. ABD Almanya Marshall Fonu’nun Brüksel büro ofisi başkanı Ian Lesser, işbirliğinin gerekli olduğunu vurguluyor.
Lesser, “Avrupa’nın sanayi kapasitesini yeniden yapılandırmakta, esasında NATO içinde de olsa bir Avrupa ordusu kurmakta ihtiyaç duyulacak kaynaklar, bir çeşit kolektif eylem gerektirecek.” dedi.
Uzmanlar, Avrupa’nın teçhizatının ne kadarını geçmişte olduğu gibi ABD’den tedarik edeceği (potansiyel olarak AB-ABD arasındaki yakın bağları sürdürmenin önemli bir yolu) ve kendi sanayi kapasitesine ne ölçüde yatırım yapacağına karar vermesinin ileriye dönük temel sorunlardan biri olduğu görüşünde.
Norveç’ten Ukrayna’ya 4,6 milyar dolar daha yardım
Bu arada Norveç, Ukrayna’ya verdiği desteği 4,6 milyar dolar artıracağını açıkladı.
Norveç parlamentosu Ukrayna’ya mali desteğin 2025 yılında 4,6 milyar dolar artırılmasını kararlaştırdı ve ülkenin Ukrayna’ya toplam desteği 7,8 milyar dolara yükseldi.
