Çeviri: Mertkan Hamit
Kaynak: The Wall Street Journal
Kutsal Cuma günü, Kıbrıs adasının en büyük banka yöneticileri Rum Ortodoks kilisesindeyken telefonları çalmaya başladı. En büyük hissedarlarından olan Rus oligarşı Viktor Vekselberg ABD hazinesi tarafından yaptırımla karşı karşıyaydı.
Halen kilise kıyafetlerinde, Kıbrıs Bankası yöneticileri, milyarder yatırımcıyı parasını bankaya çekmesi gerektiğini bildiren bir mektup taslağı hazırladılar.
Kıbrıslıların güneşi bol adası, zengin Rusların favori para sığınağı, ABD’li yetkililerin Vladimir Putin’in müttefiklerinin Avrupa’ya akın ettiğini söyledikleri parayı süpürmek için Amerikan taarruzunun odak noktası haline geliyordu.
Kıbrıs için, Amerika’nın yeni yaptırımlar listesi, adanın ekonomik ve politik kültürüne derinden köklü bir şekilde yerleştirilmiş on yıllardır süren iş modelini değiştiren bir kampanyanın başlangıcıydı. O kadar çok Rus parası, Kıbrıs üzerinden Avrupa Birliği’ne giriyor ki; 1 milyon insanın yaşadığı küçük ada, uluslararası istatistiklerde, Rusya’nın en büyük doğrudan yabancı yatırımcı net alıcıya sahip olduğunu gösteriyor.
Bu modeli değiştirmek için verilen mücadele, Avrupa’nın finansal sisteminin sınırlı bir otoriteye sahip olduğu bir bölgede para aklama ile ilgili olarak, Amerikan’ın mali sisteminin ustalık sınırlarında; Rus mal varlığının Washington’un düzenleyicileriyle çarpıştığı bir güç testi olduğunu gösteriyor.
Bank of Cyprus CEO’su John Hourican, The Wall Street Journal gazetesine verdiği demeçte, “ABD ve Rusya bir tür ekonomik savaş içerisindeler ve iki tarafın karşılaştığı savaşta savaşıyorsunuz. Savaş için “Kıbrıs’ta karşılaşıyorlar.”
Kıbrıs’ta dalgalanan hızlı değişiklikler, Başkan Trump’ın aşağısında bulunan ABD kabine yetkililerinin, Rus Putin’i zayıflatmak için Rus oligarşlarına nasıl baskı uyguladıklarına zemin düzeyinde bir bakış sunuyor. Malta ve Letonya da dahil olmak üzere, Avrupa’nın çevresi üzerindeki bir ülke halkı, karlı Rus müşterilerini bırakmak için muazzam bir baskı altında.
Kıbrıs’tan daha fazla bir yer yok.
Mayıs ayı başlarında, Amerika Birleşik Devletleri’nin Rusya üzerindeki yaptırımlarının genişletilmesinden kısa bir süre sonra, bir ABD Hazinesi yetkilisi adanın üst düzey düzenleyicileriyle bir araya gelerek, bir sonraki Rus oligarşı setini cezalarla karşı karşıya getirecek bir liste hazırladı. Amerikalı yetkili, geçenlerde Rus parasının aklanmasıyla ilgili ABD iddialarının ardından bir Letonya bankasının kapanmasından bahsetti.
“Letonya’da olanları gördünüz mü?” diyen ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Marshall Billingslea. Kıbrıs’ta Letonya’daki gibi terör finansmanı konusunda “Burada böyle bir şey istemiyorsunuz” demişti.
Ardından Kıbrıslı düzenleyici kurum geri çekildi
ABD’nin hamleleri, Kıbrıs’ın politik sınıfıyla ve sıradan insanlarında şaşkınlık yarattı. Moskova, 1974’ten bu yana adanın kuzeyini işgal eden Türkiye’den ülkeyi korumak isteyen büyük bir güç olarak burada olumlu bir şekilde görülüyor. Bankacılar, denetlemelerin haksız olduğunu düşünüyor.
Kıbrıs Bankası’nda uyum biriminin başkanı, Türk jet savaşçıları penceresinin yanından geçerken; Marios Skandalis, “Kıbrıs, küçük olduğu için seçildi”, “Neden Londra ya da Almanya seçilmiyor?” dedi.
Kıbrıs, on yıllardır, silah tüccarlarından kumar şirketlerine, hızlı servet sahiplerine ve pornografik web sitelerine kadar, Rus mevduat sahiplerinin yasal olarak gri servetleri için dünyanın en büyük giriş kapılarından biri olmuştur. Post-Sovyet küresinin güçlü oyuncuları – aralarında Sırp Devlet Başkanı Slobodan Milošević – 1990’ların başlarında bankaları zenginleştirerek nakit dolu bavullar getirdi.
Ardından, Kiril alfabesiyle yazılmış reklam panoları ve yeni inşa edilmiş apartmanların altında güneşlenen, Rus turist dalgası geldi.
2010 yılına kadar, Kıbrıs bankalarında toplam mevduat, ülkenin yıllık ekonomik çıktısının yaklaşık beş katıydı. Sadece bir başka ekonomi olan Lüksemburg, bankalarında orantısız bir miktarda paraya sahipti.
2013 yılında, Kıbrıs’ın şişkin bankacılık sistemi Avrupa’nın mali krizine kurban gitti. Hükümet, Avrupa Birliği ve Uluslararası Para Fonu’ndan bir kurtarma kredisi istedi. Bu kurumlar, birçok zengin Rus da dahil olmak üzere Kıbrıs bankalarında büyük mevduat sahiplerini, paralarının çoğunun, değersiz bankalardaki hisseleri olarak kaybettiğini kabul etmek zorunda bırakıldılar. Bunu “bail-in” olarak adlandırdılar.
Kurtarma kredisi karşılığında Kıbrıs, offshore bankacılığa olan bağımlılığını azaltmayı kabul etti. Bu özellikle Ruslara olan bağımlılığı azaltmak demekti. Ancak, süreç bu şekilde çalışmadı, bankalar daha güçlü Rus hissedarlarıyla krizden çıktılar.
“Bail-in aptallıktı. Bir banka yetkilisi açıklaması şu şekildedir: “Rus parasından kurtulmak için bankaları Ruslara verdiler.”
Bunların arasında eski bir KGB ajanı, Bank of Cyprus yönetim kuruluna yerleştirilen madencilik idarecisi Vladimir Strzhalkovsky oldu. Aynı zamanda, Amerikalı yatırımcı Wilbur Ross – şimdi ABD Ticaret Sekreteri – bankada %15 hisse satın almasına liderlik etti ve bankanın başkan yardımcısı olmuştu.
İkili uzun süredir birlikte yaşamadı. 2015 yılında Bay Ross, Strzhalkovsky’nin bankanın takipteki kredilerinden birine teminat olarak listelenen bir otel satın almaya çalıştığını keşfetti. Ayrıca, Strzhalkovsky, bankanın reklamlarını Rusya’da sahip olduğu bir reklam ajansına verilmesini istedi.
Bay Ross, Frankfurt’taki Avrupa düzenleyicilerine şikayette bulundu ve Bay Strzhalkovsky’nin yönetim kurulundan devralınmasını sağladı.
Bay Ross, Ticaret Sekreteri olduktan sonra 2017’de ayrıldı. Bankacılar, o zamandan beridir bankacılık sektöründe ABD’nin baskısının arttığını söylemektedir.
Nobel Ödüllü, birkaç Kıbrıs bankası yönetim kurulunun uzun zamandır üyesi olan ekonomist Chris Pissarides’i “Kıbrıs’a tüm Rus banka hesaplarınızdan kurtulun diyemezsiniz” dedi. “ Ama bunu söylüyor. Bu paralar kara para aklama olmalı çünkü mevduat sahiplerinin tümü çok zengin.”
Buna karşılık, adanın merkez bankası yüzlerce paravan şirketi kapatarak bankaların mevduat sahipleri ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirmesini talep ediyor. Kıbrıslı düzenleyiciler Rus müşterilere evlerine gidip vergi sertifikalarını almalarını istiyor. Aracı avukatlar, bankalar şirketlerin gerçek sahiplerinin burada bankacılık yapmasına ısrar ettikleri için süreçten çıkarılıyorlar.
On binlerce müşteri, yeni kriterlere uymadıkları için hesaplarının kapatıldığını belirten mektup aldı. Almanya’nın Sosyal Demokrat Partisi tarafından finanse edilen ve hesabın temyizde açık tutmayı başardığı bir düşünce kuruluşu ve Başkan Donald Trump’ın eski kampanya başkanı, Amerikan depozitörü olan Paul Manafort’ın da olduğu bazı hesap sahipleri para kaynağı ile ilgili sorulara cevap vermeyi reddetti.
Banka mevduatları azaldı, ancak bu hali bile on yıllardan beri devlet kasasını doldurmak için küçük ölçekli kabak çiftçiliği yapan bir ülkenin ekonomisinin üç katına eşittir. Bazı Rus oligarşlar hala burada iş yapıyorlar, ancak Kıbrıs Bankası, yakın takibe aldıklarını söylüyor. Limasol tatil beldesindeki kıyı şeridi – “Limasolgrad” olarak adlandırılıyor.
Bir banka yetkilisi, “Rusya bu ekonomiyi kurdu,” dedi, şimdi ise en iyi müşterilerimizi kesmemiz isteniyor. Bu durumdan şikayet eden yetkili “bu noktadan sonra hıyar üretimine geri dönemeyiz” dedi.
https://www.wsj.com/articles/u-s-takes-on-russias-favorite-money-haven-cyprus-1538316001
