Avrupa Birliği (AB) İklim Değişikliği Servisi Copernicus‘un verilerine göre 2024 Haziran’ı ayı en sıcak haziran ayı olarak kayıtlara geçti.
Geçen yıla göre 0,14 derece daha sıcak geçen haziran ayında sıcaklıklar 1991-2020 yıllarının ortalamasından 0,67 derece daha yüksekti. Sanayi öncesi dönemi referans alan 1850-1900 yıllarının ortalamasına göre ise 1,64 derece daha fazla ısındık. Bu da küresel sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 1,5 derece üstünde tutma hedefine ulaşılamadığına işaret ediyor.
ERA5 verilerine göre 2024 Haziran’ı, art arda en sıcak ay rekorunun kırıldığı 13. ay oldu. Son 12 ayda küresel sıcaklık artışı 1991-2020 yıllarının ortalamasının 0,76 derece üzerindeyken 1850-1900 yıllarının ise 1,64 derece üzerinde oldu.
Kıbrıs ortalamadan fazla ısındı
Copernicus verilerine göre Avrupa’da sıcaklığın en çok yükseldiği bölgeler Güneydoğu Avrupa oldu. Batı Avrupa, İzlanda ve Kuzeybatı Rusya ise ortalamaya yakın veya ortalamanın biraz altında kaldı.
1991-2020 ortalamalarının üzerinde seyreden sıcaklıklar Kıbrıs, Yunanistan ve Türkiye’de sıcak dalgalarının yaşanmasına yol açtı. Birçok bölgede termometreler 40 derecenin üstüne çıkarken Atina, 1860 yılından bu yana kayıtlara geçen en sıcak haziran ayını yaşadı.
Dünya genelinde ise ortalama sıcaklıkların aşıldığı bölgeler Kanada, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Batı Meksika, Brezilya, Kuzey Sibirya, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Batı Antarktika oldu.
Yüksek sıcaklıklar Kanada, ABD, Meksika ve Brezilya’nın birçok bölgesinde orman yangınlarını tetikledi. Hindistan, Pakistan ve Kore‘de ise uzun ve şiddetli sıcak dalgaları etkili oldu.
Deniz yüzeyi sıcaklığı rekorunda 15. ay
La Niña‘nın gelişmeye başladığı Pasifik‘te ise sıcaklıklar ortalamanın altındaydı. Ancak okyanus yüzeyindeki hava sıcaklıkları yine de bölge geneline göre yüksek kaldı.
Ortalama deniz yüzeyi sıcaklığı 60° Kuzey-60° Güney enlemleri için haziran ayında kaydedilen en yüksek değere ulaştı. Haziran ayı, 20,85 dereceye ulaşan deniz yüzeyi sıcaklığı ile ERA5 veri kaydında en yüksek sıcaklığın kaydedildiği 15. ay oldu.
Tropikal batı Pasifik ve ekvatoral Pasifik bölgeleri deniz yüzeyi sıcaklığı ortalamalarının yükselmesinde önemli bir rol oynadı.
Aşırı hava olayları tetiklendi
EuroNews kaynaklarının aktardığına göre Texas A&M Üniversitesi’nden iklim bilimci Andrew Dessler, henüz küresel olarak 1,5 derece eşiği aşılmadan bile iklim değişikliğinin sonuçlarını ve aşırı iklim olaylarını çok net görmeye başladığımızı söyleyerek sellerin, fırtınaların, kuraklıkların ve sıcak dalgalarının giderek daha şiddetli hale geldiğine dikkat çekti.
Copernicus’a göre Karayip Denizi‘nde rekor deniz yüzeyi sıcaklıkları ise Kategori 5 seviyesine en kısa sürede ulaşan kasırga olarak kayıtlara geçen Beryl Kasırgası‘nın henüz kasırga sezonunun başında oluşmasına katkıda bulunmuş olabilir.
Elbette Orta Pasifik’te yaşanan sıcaklık değişikliklerinde El Niño ve La Niña’nın doğal döngüsü de etkili. Ancak uzmanlar, aşırı ısınmanın kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan emisyonlardan kaynaklığı konusunda hemfikir. İnsan kaynaklı iklim değişikliği sonucunda hapsedilen ısı enerjisinin büyük çoğunluğu okyanuslara ulaşıyor ve okyanusların ısınıp soğuması karaya göre daha yavaş gerçekleşiyor.
Victoria Üniversitesi‘nden iklim bilimci Andrew Weaver, emisyonların acilen azaltılmadığı takdirde küresel sıcaklıkların 3 derece artacağını söyleyerek yaz aylarının sona ermesi ve kış karlarının başlamasıyla insanların tehlikeyi unutmasından endişelendiğini belirtti.
