Kasım ayının sonunda başlayacak olan Birleşmiş Milletler (BM) İklim Zirvesi (COP28) yaklaşırken bilim insanları 2023 yılının kayıtlara geçen diğer tüm yıllardan daha sıcak yıl olma yolunda ilerlediğini açıkladı.
Copernicus İklim Değişikliği Servisi Müdür Yardımcısı Samantha Burgess, “2023’ün kayıtlardaki en sıcak yıl olacağını ve şu anda sanayi öncesi sıcaklık ortalamasının 1,43°C üzerinde olduğunu neredeyse kesin olarak söyleyebiliriz. COP28’e girerken iddialı iklim eylemleri için aciliyet duygusu hiç bu kadar yüksek olmamıştı” diye konuştu.
Ekim 2023 kayıtlardaki en sıcak ekim ayı oldu
Copernicus bilim insanları, geçtiğimiz ayın küresel olarak kayıtlara geçen en sıcak ekim ayı olduğunu ve sıcaklıkların 1800’lerin sonlarındaki ortalama ekim ayında olduğu düşünülen sıcaklıkların 1,7°C üzerinde olduğunu tespit etti.
Grafik, 1940’tan 2023’e kadar her ekim ayı için küresel yüzey hava sıcaklığı anomalisini gösteriyor. Kırmızı renk ortalamanın üzerine, mavi ise ortalamanın altına işaret ediyor. Sıcaklık anomalisi, belirli bir ayın sıcaklığı ile 1991’den 2020’ye kadar olan ortalama arasındaki fark anlamına geliyor. Kaynak: Copernicus/C3S/ECMWF
Kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtların kullanımı ve doğanın tahrip edilmesiyle atmosferdeki ısıyı tutan sera gazı miktarının artması nedeniyle Sanayi Devriminden bu yana gezegenin ortalama sıcaklığı 1,2°C yükseldi.
Bilim insanları, Ekim 2023’teki küresel sıcaklık anomalisinin, veri setindeki tüm aylar arasında Eylül 2023’ün ardından en yüksek ikinci anomali olduğunu tespit etti.
‘Rekor sıcaklık, rekor insani acı anlamına geliyor’
The Guardian‘ın aktardığına göre, Imperial College London‘dan İklim Bilimci Friederike Otto, yaşanan rekor sıcaklıkları şu ifadelerle değerlendirdi:
Bu rekor seviyede sıcak yılı yaşıyor olmamız, rekor seviyede insani acı anlamına geliyor. Bu yıl içinde, bu aşırı sıcaklıkların çok daha kötü hale getirdiği aşırı sıcak dalgaları ve kuraklıklar binlerce insanın ölümüne, insanların geçim kaynaklarını kaybetmesine, yerlerinden edilmesine vb. neden oldu. Asıl önemli olan rekorlar bunlardır.
Bu nedenle Paris Anlaşması bir insan hakları anlaşmasıdır ve bu anlaşmadaki hedeflere uymamak insan haklarını büyük ölçüde ihlal etmek anlamına gelir.”
Sekiz yıl önce Paris‘te yapılan bir zirvede dünya liderleri Paris Anlaşmasını imzalayarak 2100 yılına dek küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlamaya yönelik çalışmalar yapacaklarını taahhüt etti. Ancak şu anda uygulamada olan mevcut politikalar gezegenin yaklaşık 2,4°C ısınmasına neden olacak.
Reading Üniversitesi‘nden Meteoroloji Araştırma Bilimcisi Akshay Deoras şunları söyledi:
“Kavurucu Ekim 2023, sıcaklık rekorlarının nasıl büyük bir farkla kırıldığını gösteren bir başka talihsiz örnektir. Artan sera gazı emisyonlarına bağlı küresel ısınma ve tropikal Pasifik Okyanusu’ndaki El Niño gezegeni gerçekten sert bir şekilde vuruyor.”
Fotoğraf: Andreu Esteban / AP
‘Tarihin talihsiz dönüm noktalarından geçiyoruz’
Geçen ay yaşanan rekor sıcaklıklar bilim insanlarını şaşkına çevirdi. Aşırı sıcaklıkların sera gazı kirliliği, doğal hava modeli El Niño’nun tekrar ortaya çıkışı, sülfür kirliliğindeki düşüş ve El Niño‘daki volkanik patlama gibi çeşitli faktörlerin bir araya gelmesinden kaynaklandığı düşünülüyor.
Copernicus, El Niño koşullarının gelişmeye devam ettiğini ancak şu ana kadarki sıcaklık anomalilerinin 1997 ve 2015’teki önceki güçlü El Niño olayları sırasında ulaşılanlardan daha düşük olduğunu açıkladı.
Deoras, rekor sıcaklıkları ve El Niño etkisini değerlendirerek şunları kaydetti:
“Haziran 2023’ten bu yana küresel sıcaklığın, El Niño’nun çok daha güçlü olduğu 2015’in ikinci yarısından çok daha sıcak olduğunu görmek korkutucu. Gezegenimiz meteorolojik tarihinde talihsiz dönüm noktalarından geçmeye devam ediyor ve önümüzdeki aylarda yeni rekorlar görmek şaşırtıcı olmayacak.”
Tek çözüm: Emisyonlarda hızlı ve büyük kesintiler
Copernicus, Ocak ve Ekim 2023 arasındaki ortalama küresel sıcaklığın kayıtlardaki en yüksek sıcaklık olduğunu tespit etti. 2023, en sıcak yıl rekorunu elinde bulunduran 2016’nın 10 aylık ortalamasını 0,1°C ile geride bıraktı.
Reading Üniversitesi’nden İklim Bilimci Richard Allan “Ancak tüm sektörlerde sera gazı emisyonlarında hızlı ve büyük kesintiler yaparak, bu rekor kıran sıcaklık manşetlerinin tekrarlanmasının önüne geçebiliriz ve daha da önemlisi, hızla ısınmanın beraberinde getirdiği aşırı yağış, sıcaklık ve kuraklığın artan şiddetini sınırlayabiliriz.”
Fotoğraf: Emilio Morenatti / AP
El Niño nedir?
Doğu ve orta Pasifik Okyanusu‘ndaki okyanus sıcaklıklarında yaklaşık her üç ila beş yılda bir görülen yükseliş, El Niño’nun açık belirtilerinden biri. Bu durum dünya genelinde birbirini tetikleyen aşırı hava koşulları yaratarak bir yıla kadar etkili olabiliyor.
Bu dönemde doğu Pasifikte uzanan güney ABD gibi bölgelerde ortalamanın üzerinde yağış ve hatta tahribat yaratan toprak kaymaları yaşanabiliyor.
Okyanusun diğer ucundaki, Endonezya ve güneydoğu Asya gibi bölgelerde ise kuraklık etkili oluyor ve bu kuraklık yıkıcı orman yangınlarını tetikleyebiliyor.
Dünyanın diğer bölgelerinde ise yıkıcı seller, gıda güvensizliğine yol açabilecek mahsul kayıpları, tropikal hastalıklardaki artış ve balık popülasyonlarında düşüş gibi etkiler gözlemleniyor.
Bu olayların tamamı, hem yerel hem de küresel ekonomileri zarara uğratabiliyor.
