Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü dolayısıyla her yıl düzenli olarak yayımladığı “Basın Özgürlüğü Raporu”nu paylaştı. 180 ülkenin değerlendirildiği listeye, Kıbrıs’ın kuzeyi 76’ncı sıradan girerken, Kıbrıs Cumhuriyeti 55, Türkiye ise 165’inci sıradan girdi.
Kıbrıs’ın kuzeyi 5 sıra ilerledi
Geçtiğimiz yıl listeye 81’inci sıradan giren Kıbrıs’ın kuzeyi bu yıl listeye 76’ncı sıradan girdi. Raporda, ulusal mevzuaton basın özgürlüğünü koruduğunu, ancak medya sahipliği konusu ve gazetecilere yönelik artan davalarla Türkiye’nin sektör üzerindeki artan baskısının basın özgürlüğünü etkilediği ifade edildi.
Ankara’nın baskısı hissediliyor
Kıbrıs’ın kuzeyinde pek çok yayın organı bulunduğu ifade edilirken, medya sahiplerinin çoğunun, diğer finansal çıkarları olan iş insanları olduğu belirtildi.
Çoğulculuğun, medyaya karşı açılan davalar, editörlük çalışmalarına doğrudan müdahale ve Türk iş insanlarının elinde artan medya yoğunluğu nedeniyle tehdit edildiği de belirtilirken, medya profesyonelleri arasında otosansürün yaygın olduğu belirtildi. Ankara’nın baskısının Türkiye’deki sözlü saldırılar ve davalarla hissedildiği de belirtilen raporda, politikacıların ve medya sahiplerinin arasındaki gayri resmi, yakın, finansal ilişkilerin editoryal içeriğin bağımsızlığını etkilediği de belirtildi.
Gazetecilere cezai soruşturma yapılıyor
Türkiye’nin artan baskısının, basın özgürlüğü ve ifade özgürlüğü üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olduğu da belirtilen raporda, Türk veya Kıbrıslıtürk hükümetini, ordusunu veya makamlarını eleştiren gazetecilere cezai soruşturma da dahil olmak üzere yaptırımlar ve kovuşturmalar getirildiğinin altı çizildi.
Aynı zamanda Basın Emekçileri Sendikası Başkanı da olan Ali Kişmir’in muhalif bir gazeteci olarak Türk ordusunu eleştirmekle suçlanırken, üç gazetecinin Türkiye’ye girişinin reddedildiği de hatırlatıldı. Raporda, kamu medyasının ise hükümetin kontrolünde olduğu kaydedildi.
Türkiye ‘sorunlu’dan ‘vahim’ kategorisine geriledi
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün her yıl hazırladığı 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde, Türkiye 16 sıra gerileyerek 180 ülke arasında 165’nci sırada yer aldı. RSF’nin endeksinde Rusya, Afganistan, Pakistan, Libya ve Sudan gibi ülkeler, Türkiye’nin önünde yer alıyor.
“Geçen yıl gazetecilikte hak arama performansı sayesinde 149’uncu sıraya yükselen Türkiye, Kürt medyasına yönelik toplu tutuklama ve tehditkar sosyal faktörlerden 16 sıra birden geriledi” denilen RSF Türkiye’nin açıklamasında, “Keyfi davalar, toplu tutuklamalar, internet yasakları, caydırmaya dönük RTÜK cezaları, ayrımcı basın kartı ve ilan hamleleri gibi süregelen ihlallerin” Türkiye’nin endeksteki sert düşüşünde rol oynadığını belirtildi.
RSF, “gazeteciliğin içinde bulunduğu siyasi kutuplaşma kaynaklı tehditkar sosyal iklimin” de Türkiye’nin 165’inci sırada bulunmasının gerekçelerinden biri olduğunu vurguladı. Bu sonuçla birlikte Türkiye, endekste “sorunlu” kategorisinden en kötü seviye olan “vahim”e düştü.
Türkiye, 2002’de 99’uncu sırada yer aldığı sıralamada 2016’da 151, 2017’de 155, 2018 ve 2019’da 157, 2020’de 154, 2021’de 153, geçen yıl da 149’uncu olarak gösterilmişti.
Dünyada da durum parlak değil
Endekste dünyada da basın özgürlüğünün kötüye gittiğine dair işaretler de bulunuyor. İki yıl önce “vahim” kategorisinde 21 ülke yer alırken, bu sene söz konusu sayı 31’e yükseldi. Guardian‘a konuşan RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire, “RSF haritasında bu sene hiç olmadığı kadar çok kırmızı var. Otoriter liderler basını susturma çabalarında giderek daha da yürekleniyor. Uluslararası kamuoyu gerçekliği fark etmeli, bir araya gelip bu tehlikeli trendi hızlı şekilde tersine çevirmeli” dedi.
