O dönem Sovyetler Birliği’ne bağlı Ukrayna’nın Pripyat şehrinde yaşanan felaketin üzerinden tam 37 yıl geçti. Kimsenin yaşamadığı bu hayalet kasaba bitki örtüsü, ağaçlar ve vahşi yaşam ile doğa tarafından yavaş yavaş yutuluyor.
Bölgedeki radyasyon da turizmi mümkün kılacak seviyelere geldiği için Çernobil kasabasını görmeye ve buradaki turlara katılarak tarihini öğrenmeye az sayıda da olsa ziyaretçiler geliyordu. Özellikle yayınlanan dizi sonrası bölge turizminde önemli bir artış yaşandı.
Ukrayna hükümeti yakın gelecekte bölgeye çok daha ciddi miktarda turist akını olabileceğini düşünerek kasabanın ana yolunu ağaçlardan ve otlardan temizledi ve 2020 yılında bölgeye yeniden elektrik verildi.
Yetkililer turizmin sadece yaşananların unutulmamasını sağlamanın ötesinde getireceği gelir ile bölgenin restorasyonunun sağlanabileceğini umut ediyorlar.
1986’da yaşanan reaktör erimesi ve patlama sonrası boşaltılan kasabaya elbette bir daha dönen olmadı. Bu nedenle yerleşim yerinde bulunan evler, okul, restoran ve kurumlar hala o günlerin izlerini taşıyor.
Bir açık hava müzesini andıran bölgede ayrıca gerçek bir müze için de planlar hazır. Burada kurtarma çalışmalarına ve radyasyon ekipmanlarına ilişkin gerçek örneklerin sergilenmesi ve ziyaretçilerin nükleer enerji konusunda bilinçlendirilmesi hedefleniyor.
100’e yakın orijinal sakin hala bölgede yaşıyor
Tarihin en kötü nükleer felaketi olan Çernobil patlaması nedeniyle 350 bin kişi evlerini boşaltmak zorunda kaldı. Kasabanın orjinal sakinleri ilk etapta patlamadan 30 km uzakta Slavutiç isimli bir başka kasabaya yerleştirilmişlerdi.
Ukrayna devleti hala bu bölgede uzun süreli yerleşime izin vermiyor ancak kasabanın orjinal sakinlerinden oluşan 100 kadar yaşlı insan yasaklara aldırmayarak bunu yapıyor.
Temizlik 2064’e kadar sürecek
Günümüzde santraldeki reaktörler radyasyonun yayılmasını kesen devasa bir “lahit” ile kaplandı. Onun da üstünde kemerli bir koruma katmanı daha var. Bunların içerisine ancak robotlarla giriliyor ve son derece ağır şekilde reaktörlerin parçalanarak sökülmesi işlemleri devam ediyor.
Tüm reaktörlerin sökülme işlemlerinin en erken 2064 yılında tamamlanabileceği öngörülüyor.
Hala radyasyon sızıntısı var
En son 2019 yılında ölçüldüğünde reaktörlerde hala radyasyon sızıntısı bulunduğu tespit edildi ve daha yüzyıllar boyunca da bölgede normalin üstünde seviyede radyasyon olmaya devam edecek. Ne var ki, yetkililer bir süre sonra buranın önemli bir turistik nokta olacağı konusunda şüphe taşımıyor.
Ukrayna Çevre Bakanı Yardımcısı Bohdan Borukovski “Buradaki çok özel bir turizm çeşidi. Klasik bir konsept değil. İnsanları düşünmeye ve yüzleşmeye yönelten çok farklı bir deneyim. İnsanların hataları ve o hataları tersine çevirmeye çalışan kahramanların hikayeleri çok etkileyici ve öğretici olabilir” diyor.
Dizi sonrası ziyaretçi sayısı ikiye katlanmıştı
HBO dizi ile ziyaretçi sayısı ikiye katlanmış olan Çernobil’de Covid salgını nedeniyle bir süredir turizm durdu ancak pandemi sonrası ziyaretçi akınının devam edeceğine inanılıyor.
Yetkililer bölgede turistlerin yürüyerek takip edebileceği farklı patikalar düzenleyerek bu şekilde güvenli ve anlamlı şekilde burayı dolaşmalarının sağlanacağını belirtiyorlar.
Etkisi geniş bir alanda hissedildi
Bugün Çernobil nükleer santralinden geri kalanlar Sovyet döneminde sistemin ve insanların hatalarını hatırlatması için adeta bir anıt gibi duruyor.
Santraldeki 4. reaktörün patlamış olduğunu ve havaya radyoaktif madde püsküttüğünü dünyadan ve halktan bir süre saklamaya çalışan Sovyet yetkilileri etkileri İsveç’ten Türkiye’ye Avrupa kıtası genelinde hissedilen bu olayı elbette uzun süre bir sır olarak tutamadı.
Başkent Kiev’in yalnızca 65 km güneyinde yer alan Çernobil Nükleer Santrali’nin ve burada yaşayanların başına gelenler Kiev’deki vatandaşlardan bile ilk başta gizlendi.
Bilim insanları için önemli bir yer haline geldi
Günümüzde bilim insanlar Çernobil ve etrafında beşeri faaliyetler bulunmadığı için artan vahşi hayat nüfusunu inceliyor ve farklı türler üzerinde radyasyonun uzun vadeli etkilerine dair araştırmalar yapılıyor.
Ukrayna Çernobil bölgesinin UNESCO Dünya Mirası Alanı olması için girişimde bulundu ve bu sertifikanın alınması için atılan adımlar devam ediyor.
