Birleşik Krallık‘ın köklü gazetelerinden The Guardian “kurucularının kölecilik geçmişi” nedeniyle özür diledi. ‘The Scott Vakfı‘ bünyesinde faaliyetine devam eden gazete ayrıca, kurucularının transatlantik kölecilikte oynadıkları rol nedeniyle on yıla yayılan ‘onarıcı adalet programını’ kamuoyuyla paylaştı.
Scott Vakfı, bu amaçla19. yüzyılda Guardian’ı kuranlarla bağlantılı olarak köleleştirilmiş olanların soyundan gelenler yararına 12 milyon dolardan fazla yatırım yapmayı planladığını da bildirdi.
Sözkonusu özür ve “onarıcı adalet” planı, 2020 yılında başlatılan araştırmanın bulgularına dayanıyor. Yaklaşık üç yıl önce ABD’de başlayan Siyahların Hayatı Değerlidir hareketine paralel olarak Birleşik Krallık kamuoyunda da kölecilikle yüzleşme talebi yükselmişti.
O günlerde gazetenin sahibi olan vakıf, akademisyenlerden oluşan bir grubun, 1821 yılında Guardian’ı kuran gazeteci ve pamuk taciri John Edward Taylor ve ona destek veren Manchesterli iş insanlarının köle ticaretiyle bağlantılarını araştırmasını istemişti.
‘Kurucularımızın insanlık suçlarıyla yüzleşiyoruz’
Dün yayımlanan araştırmanın sonuçlarına göre, Taylor ve ona mali destek sağlayan 11 kişiden en az dokuzunun kölecilikle, esas olarak pamuklu dokuma sektörü üzerinden ilişkili oldukları sonucuna varıldı.
Nottingham ve Hull üniversitelerinden araştırmacıların çalışmasına göre, Taylor’ın, tekstil imalatçısı Oakden & Taylor ve Amerika kıtasında köle emeğiyle üretilen çok büyük miktarlarda pamuğu Birleşik Krallık’a ithal eden Shuttleworth, Taylor & Co şirketlerindeki hisseleri dolayısıyla kölecilikle ilişkili.
Guardian’ın ilk finansörlerinden biri olan, Batı Hindistanlı tüccar Sir George Philips de Jamaika, Hannover’deki Success şeker plantasyonunun ortaklarından biriydi. 1835’de İngiliz hükümetinden, ‘mülkiyetindeki 108 insanın kaybı’ için tazminat talep etmeye çalışsa da başarılı olamamıştı. Philips’in ortağının ise en iyimser tahmine göre bugünkü değeriyle yaklaşık 200 bin pound ( Yaklaşık 4 milyon 720 bin Türk Lirası) tazminat talebinde bulunduğu da araştırmada ortaya çıktı.
Guardian’ın genel yayın yönetmeni Katharine Viner dün yayınlanan makalede “Kurucumuzun ve onu finanse edenlerin servetlerini insanlık suçu sayılan uygulamalar sayesinde edindikleri gerçeğiyle yüzleşiyor ve bunun için özür diliyoruz” dedi. Viner, “Bir haber kuruluşu olarak üçüncü yüzyılımıza girerken, bu korkunç tarih, gazeteciliğimizi ırkçılığı, adaletsizliği ve eşitsizliği ifşa etmek ve güçlüden hesap sormak için kullanma kararlılığımızı pekiştirmeli” değerlendirmesi yaptı.
Scott Vakfı da bu araştırmayla ” köleciliğe maruz kaldığı belirlenen topluluklar ve onların soyundan gelenlerin” yanı sıra, gazetenin, o yıllarda pamuk endüstrisini, dolayısıyla da köleleştirilmiş insan emeği sömürüsünü destekleyen yayın politikalarından dolayı da özür diledi.
‘Onarıcı adalet’ projesi nasıl işleyecek?
Scott Vakfı’nin açıkladığı onarıcı adalet programı kapsamında harcanacağı açıklanan 12 milyon doların bir kısmıyla, bölgede köleleştirilmiş insanların torunlarıyla çalışmalar yürütülecek. Fon, topluma ve tazminat konusunda uzmanlara danışıldıktan sonra önümüzdeki 10 yıl boyunca Jamaika ve Gullah Geechee bölgelerinde geliştirilecek projelere gidecek.
Vakıf, bu programa bir yönetici ve bir danışma-denetim kurulu tayin edecek ve 12 ay içerisinde bu projelere ne kadar para yatırılacağını da netleştirecek.
Kalan fonlar ise dört alana yönelecek:
- Deniz aşırı köle ticareti ve mirası konusunda hem Manchester’da hem de dünya çapında başka kuruluşlarla ortak çalışmalarla yaşananlar konusunda bilinç artırılacak
- Medyada çeşitliliği desteklenecek
- Yeni akademik çalışmalar başlatılacak
- Guardian’ın habercilik yelpazesi ve yeni haberlere erişim genişletilip güçlendirilecek
Guardian gazetesi de İngiltere, ABD, Karaipler, Güney Amerika ve Afrika’da yaşayan siyah toplumlarla ilgili haberciliğini güçlendireceğini, bu amaçla siyahlardan oluşan 12 yeni muhabirlik kadrosu yaratacağını ve siyah okurlara daha iyi hitap etmeye yönelik yeni editoryal politikalar benimseyeceğini açıkladı.
