İran İnsan Hakları Örgütü’nce (IHRNGO) yapılan açıklamada başörtüsünü ‘uygun’ takmadığı gerekçesiyle gözaltına alınmasının ardından hayatını kaybeden Mahsa Amini’nin ardından başlayan protestolarda bugüne kadar 63’ü çocuk, 34’ü kadın olmak üzere en az 476 kişi öldürüldü.
Norveç merkezli örgüt tarafından yapılan açıklamaya göre; en az 100 protestocu şu anda infaz, ölüm cezası veya hapis cezası alma riskiyle karşı karşıya. Tutuklamaların nedenleri arasında Allah’a karşı gelmek (moharebeh) ve yolsuzluk (efsad-fil-arz) bulunuyor.
Mahsa Amini’nin memleketi Saqqez’de büyük bir kalabalık, ölümünün 40. gününde Mahsa Amini’nin gömüldüğü mezarlığa doğru yürüyor.
İnsan hakları örgütüne göre; çoğu aile sessiz kalması için baskı altında. Ülkedeki baskıdan dolayı ölüm rakamlarıyla ilgili net bir bilgi bulunmuyor ve gerçek sayının daha yüksek olması muhtemel görünüyor.
IHRNGO Direktörü Mahmood Amiri Moghaddam, ülkedeki son duruma ilişkin şunları söylüyor:
“Ülke çapındaki protestoların başlamasının üzerinden 100 günden fazla zaman geçmesine, yüzlerce kişinin öldürülmesine, binlerce kişinin tutuklanmasına ve protestocuların idam edilmesine rağmen, gerçek bir değişim ve temel insan haklarının elde edilmesi için halk ayaklanması devam ediyor. İnsanların karşılaştığı zorluk, bu hedefe ulaşmak için ödemek zorunda oldukları bir bedel. Ülke içinde ve dışında daha yaygın katılım ve bu ayaklanmayı destekleyen uluslararası toplum, maliyetin düşürülmesine yardımcı olabilir.”
Bugüne kadar protestolara katıldığı için “Allah’a düşmanlık” suçlamalarının yöneltildiği Mohsen Shekari ve Majidreza Rahnnavard idam edildi.
Fotoğraf: Reuters
Ne olmuştu?
Ahlak polisinin gözaltına aldığı 22 yaşındaki Mahsa Amini, iki gün sonra, 16 Eylül’de hayatını kaybetti.
Amini başörtüsü kuralına uymaması, saçının görünmesi nedeniyle gözaltına alınmıştı. Genç kadının ölmesiyle ülke çapında kadınlar eylemler başlattı.
Mahsa Amini’nin ölümü bir toplumu ayağa kaldırdı ve uluslararası kamuoyunda yankı buldu. İran’daki eylemlere üniversitelilerin yanısıra liselilerin de katılması protestolara ivme kazandırdı. Protestolarla birlikte kesilmiş saçlar bayrak haline gelerek isyanın sembolü haline geldi.
Fotoğraf: Reuters
Amini için ülkede günlerdir protestolar gerçekleştirilirken birçok ülkede de vatandaşlar sokağa çıkarak kadın mücadelesine destek vererek baskı İslam rejimine tepki gösterdi.
Başörtüleri yakıldı, kadınlar sokaklarda toplumsal cinsiyet eşitliği için yürüdü. Kadın hakları savunucuları ve öğrenciler protesto çağrılarında bulundu.
“Diktatöre ölüm”… Bu slogan İran sokaklarında haykırıldı.
Amini’nin Sakkız’da gerçekleşen cenazesinde de aynı sloganlar atılmıştı.
