İran’da, saçlarını kurallara uygun şekilde örtmediği gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınan, daha sonra da hayatını kaybeden 22 yaşındaki Mahsa Amini için düzenlenen protestolar onuncu günde de devam etti.
İran Yargı Erki’nin uyarılarına rağmen Pazar günü de sokağa dökülen çok sayıda protestocu, rejim aleyhine gösteriler düzenledi.
Oslo’da bulunan İran İnsan Hakları Örgütü (IHR), Tahran’da “Diktatöre ölüm” diye bağıran göstericilerin görüntülerini yayınladı.
Görgü tanıklarının AFP haber ajansına verdiği bilgiye göre, Tebriz ve Şiraz dahil olmak üzere birçok şehirde protestolar gerçekleştirildi.
İran Yargı Erki Başkanı Muhsini Ejei, Pazar günü yaptığı açıklamada, “Huzursuzluklara neden olanlara hoşgörülü davranılmayacağını” söyledi.
Devlet Başkanı İbrahim Reisi de, daha önce yaptığı açıklamada güvenlik güçlerine göstericilere karşı “kararlı bir tutum gösterme” çağrısında bulunmuştu.
İran İnsan Hakları Örgütü: 57 kişi öldü
İran kaynaklarına göre protestolarda 41 kişi öldü. Ancak İran İnsan Hakları Örgütü, pazar akşamı itibarıyla öldürülen protestocuların sayısının en az 57 olduğunu belirtti.
Protestoların başlamasından bu yana yüzlerce kişi gözaltına alınırken, gösterilerin daha fazla yayılmasını engellemek ve güvenlik birimlerinin müdahalelerini gizlemek amacıyla internete ve sosyal ağlara erişim kısıtlandı.
Uluslararası Af Örgütü, güvenlik güçlerini protestocuları dağıtmak için “kasıtlı ve yasadışı olarak” gerçek mermi kullanmakla suçladı.
Gösteriler sırasında protestocuların polise taş attığı, bazı polis arabaları ve devlet binalarını da ateşe verdikleri belirtiliyor.
Batı kentlerinde de destek protestoları yapıldı
Öte yandan İran’daki protestolara destek amacıyla Batı’daki bazı kentlerde de Pazar günü gösteriler düzenlendi.
Başta Berlin, Brüksel, İstanbul, Madrid, New York, Paris olmak üzere dünyanın birçok şehrinde gerçekleştirilen gösterilerde yer yer gerginlikler de yaşandı.
Paris’te polis, yüzlerce göstericinin İran Büyükelçiliği yakınındaki bariyerleri aşmasını engellemek amacıyla göz yaşartıcı gaz kullandı. Fransız polisi Paris’teki gösteriye 4 bin kişinin katıldığını açıkladı.
Londra’da ise polisin verdiği bilgilere göre, İran Büyükelçiliğine zorla girmeye çalışan beş gösterici gözaltına alındı.
AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell Pazar günü yaptığı açıklamada, İran güvenlik güçlerinin protestoculara karşı takındığı sert tutumu “haksız ve kabul edilemez” olarak nitelendirdi.
İran Dışişleri Bakanlığı protestoların sorumlusu olarak ABD’yi gösterirken, bunun “Tepkisiz kalmayacağı” belirtildi. İçişleri Bakanlığı, İngiltere büyükelçisinin, Farsça yayın yapan Londra merkezli televizyon kanallarında “isyan çağrısı” yapıldığı gerekçesiyle bakanlığa çağrıldığını açıkladı.
Yapılan açıklamada bu tutumun, “İran İslam Cumhuriyeti’nin iç işlerine müdahale ve ülkenin ulusal egemenliğine karşı bir eylem” olarak değerlendirildiği belirtildi.
Norveç Büyükelçisi de, Norveç Parlamento Başkanı’nın “İran’ın iç işlerine müdahale ve yapıcı olmayan yorumlar içeren” açıklamaları nedeniyle Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
Bu arada Pazar günü Tahran’da hükümete yönelik destek mitingleri düzenlendi. Tahran’ın merkezindeki İnkılap (Devrim) Meydanı’ndaki ana etkinlikte göstericiler başörtüsü zorunluluğunu savundu.
Geçtiğimiz günlerde de binlerce kişi yetkililerin çağrısı üzerine başörtüsüne destek vermek amacıyla sokaklara çıkmıştı.
Ne olmuştu?
11 gün önce başkent Tahran’da kıyafet kurallarına uygun şekilde örtünmediği gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınan Mahsa Amini, gözaltına alınması sonrası komaya girmiş ve götürüldüğü hastanede 14 Eylül’de hayatını kaybetmişti. Polis, genç kadının ölüm nedeninin kalbe bağlı sorunlar olduğunu açıklarken, ailesi bu iddiayı yalanlamış, insan hakları örgütleri de Amini’nin başına aldığı darbeye bağlı olarak gelişen beyin kanaması nedeniyle hayatını kaybettiğini savunmuştu. Genç kadının ölümünün ardından başlayan protestolar İran’da birçok kente yayılmıştı.
