Küresel petrol fiyatlarının varil başına 90 dolara çıkması, yatırımcıları uzun vadeli fosil yakıt projelerine daha fazla nakit ayırmaya teşvik edebilir, dünyanın karbon emisyonlarını iklim hedeflerine göre sınırlama umutlarını boşa çıkarabilir ve milyarlarca dolarlık yatırımı boşa harcayabilir.
Finansal düşünce kuruluşu Carbon Tracker‘in hazırladığı rapora göre, son fiyat artışları, daha fazla potansiyel projenin kısa vadede kazançlı yatırımlar olarak görünmesi anlamına gelebilir. Ancak analiz, bu projeler başladığında fosil yakıtlara olan talebin azalmaya başlayabileceğini ve yatırımcılar ve iklim kampanyacıları için bir “kabus senaryosu” yaratabileceğini öne sürüyor.
‘Fosil yakıt yatırımlarının uzun vadeli olması mümkün değil’
Küresel ekonomi, 2020’de Covid-19 salgınının tetiklediği ekonomik yavaşlamadan yavaş yavaş çıkıyor. Petrol ve gaz talebi de güçlü bir şekilde toparlandı ve bu da küresel gaz arzı daralmasına, enerji piyasasında fiyatların fırlamasına yol açtı.
Uluslararası petrol fiyatı ise Nisan 2020’de varil başına yaklaşık 20$’lık dip seviyelerinden Çarşamba günü varil başına 90$’a yükseldi. Bu, son yedi yılın en yüksek seviyesi ve yıl sonunda 100$’a ulaşabilir. Gaz fiyatları da Avrupa ve Asya’daki pazarlarda tüm zamanların en yüksek seviyelerine ulaşarak yaşam maliyeti krizini körükledi.
Buna karşın Carbon Tracker, artışın uzun vadeli bir fosil yakıt yatırımının çok uzun sürmesinin pek mümkün olmadığına işaret ediyor. Raporda hükümetlerin iklim taahhütleri, elektrikli araçlara ve yenilenebilir enerjiye hızlı geçişle birleştiğinde, 2020’lerin sonlarından itibaren 2040’a kadar petrol talebini keskin bir şekilde aşağı çekeceği öngörüsünde bulunuluyor.
Carbon Tracker’ın petrol ve gaz başkanı ve raporun ortak yazarı Mike Coffin, “Gaz için aynı aşırı yatırım hikayesini görebilirsiniz” dedi. Coffin, Petrol ve gaz şirketleri ile onların yatırımcılarına, mevcut piyasa fiyatlarına dayalı olarak yeni fosil yakıt projelerine uzun vadeli yatırımlar yapma “cazibesine direnme” tavsiyesinde bulundu.
Carbon Tracker analisti ve raporun baş yazarı Axel Dalman ise şunları söyledi: “Şirketler yüksek fiyatları, daha fazla arz yatırımına işaret eden devasa bir neon tabela olarak görebilirler. Ancak, petrol sağlayan projelerle devam ederlerse bu bir kabus senaryosu haline gelebilir.”
‘Yatırımcılar riski göze almalı’
Coffin,düşük karbonlu enerjiye geçişe, fosil yakıt geliştiricilerinin karşı karşıya olduğu büyük değişikliğin risklerini kabul etmemelerinin karbon emisyonlarını kilitleme riskini taşıdığını ve bunun da yatırımcı getirilerinin yanı sıra Paris iklim hedeflerini de sekteye uğratacağını kaydetti.
Uyarı, Uluslararası Enerji Ajansı‘nın direktörü Fatih Birol’un, hükümetlerin gelecekteki bir enerji piyasasına karşı bir önlem olarak gaza olan bağımlılıklarını azaltmak için önümüzdeki on yıl içinde düşük karbonlu enerji kaynaklarına yatırımlarını üçe katlamaları yönünde bu hafta yaptığı çağrının ardından geldi.
Birol, “Dünya gelecekteki enerji ihtiyaçlarını karşılayacak kadar yatırım yapmıyor ve bugün de durum böyle. Temiz enerji yatırımları giderek artıyor, ancak enerji hizmetlerine yönelik artan talebi sürdürülebilir bir şekilde karşılamak için gerekenin çok gerisinde kalıyor” dedi.
