Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanmasını denetleyen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, iş insanı ve insan hakları aktivisti Osman Kavala’nın tutukluluğu ile ilgili Türkiye’yi bir kez daha uyardı. Komite, Kavala’nın 30 Kasım’a kadar serbest bırakılmaması halinde Konsey üyesi Türkiye hakkında taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uymadığı gerekçesiyle ihlal prosedürü başlatacağına dikkat çekti. Bu, Kavala dosyası için Türkiye açısından son uyarı anlamına geliyor.
Her üç ayda bir toplanan Komite, Kavala’nın serbest bırakılmaması halinde Kasım ayındaki toplantısında oylama yaparak Türkiye hakkında yasal süreç başlatıldığını resmen bildirecek. Başlatılacak yasal süreçte Komite, AİHM’den Türkiye’nin kararlara uymayarak AİHS’yi ihlal edip etmediğini incelemesini isteyecek. AİHM’nin ihlal yapıldığı yönünde görüş bildirmesi durumunda da Komite, Türkiye’ye karşı alınacak önlemleri değerlendirerek. Bu önlemler arasında Türkiye’nin Konsey üyeliğinden çıkarılması veya oy hakkının askıya alınması da bulunuyor.
AİHM kararlarını uygulamadığı için bir Konsey üyesine karşı ilk dava 2017 yılında Azeri muhalif Ilgar Mammadov’un tutukluluğu nedeniyle Azerbaycan’a karşı açılmıştı. Mammadov, Ağustos 2018’de ise serbest bırakıldı.
Anadolu Kültür Anonim Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Osman Kavala 18 Kasım 2017 tarihinden bu yana tutuklu bulunuyor. İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi 18 Şubat 2020 tarihinde Kavala da dahil olmak üzere Gezi davasında yargılanan tüm sanıkların beraatine hükmetmiş ancak karar 22 Ocak 2021 tarihinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi’nce bozulmuştu. Gezi davasından yargılanırken hakkında tahliye kararı verildiği gün yeniden tutuklanan Kavala hakkında, 15 Temmuz darbe girişimi dosyasından “anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçlamasıyla yeni bir dava daha açıldı. AİHM Kavala hakkında hak ihlali kararı vermiş, ancak Türkiye AİHM kararına uymamıştı. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi de Kavala’yı geçen Mart ayında daimi gündemine almıştı.
Komite’den Demirtaş için de çağrı
HDP’nin tutuklu eski genel başkanı Selahattin Demirtaş’ın dosyası da Bakanlar Komitesi’nin önünde. Komite, Demirtaş’ın tutukluluğunun somut bir delile dayanmadığı yönündeki AİHM kararına dikkat çekerek, Demirtaş hakkındaki mahkumiyet kararının düşürülmesi ve Demirtaş’ın serbest bırakılması çağrısında bulundu. Komite, Demirtaş dosyası konusunda Türkiye’den 30 Eylül’e kadar görüş istedi.
Bakanlar Komitesi’nin açıklamasının ardından Demirtaş’ın avukatları Mahsuni Karaman, Benan Molu ve Ramazan Demir ortak bir açıklama yaparak AİHM’nin Demirtaş için yaptıkları iki bireysel başvurunun Anayasa Mahkemesi tarafından karara bağlanmamasını dikkate alarak Anayasa Mahkemesi’nin başvurucu için etkili bir yol olmadığına karar vermesini talep ettiklerini kaydetti. Açıklamada ayrıca “Sayın Demirtaş’ın muhalif bir milletvekili olarak yaptığı, siyasi ifade özgürlüğü kapsamında kalan açıklamaları nedeniyle somut bir delil olmadan ve siyaset sahnesinden silinmek amacıyla tutuklandığını ve tutukluluk halinin devam ettirildiğini tespit etmesini bekliyoruz” ifadelerine de yer verildi.
Bakanlar Komitesi, AİHM’nin hak ihlali kararı verdiği Demirtaş kararının da uygulanmaması üzerine Demirtaş kararıyla ilgili olarak da denetim sürecini başlatmıştı. Demirtaş hakkında açılan çeşitli davalardan yaklaşık 5 yıldır tutuklu.
