Arktik‘teki buzların insan kaynaklı iklim krizi nedeniyle bilim insanlarının öngördüğü hızdan da daha hızlı bir şekilde erimesi bölgedeki silahlanma yarışını hızlandırdı.
Buzlardan oluşan doğal sınırlarını kaybetmeye başlayan Rusya, kuzey kıyılarını güvence altına almak ve Asya‘dan Avrupa‘ya önemli bir nakliye rotası açmak amacıyla, Kuzey Kutbu‘nda eşi benzeri görülmemiş bir askeri gücü toplamaya başladı. Ayrıca en yeni ‘süper’ silahlarını da iklim krizi nedeniyle buzları erimiş bölgede test ediyor.
Silah uzmanları ve Batılı yetkililer, bir Rus ‘süper silahı’ olan Poseidon 2M39 torpidosu ile ilgili endişelerini dile getirdi.
Devlet medyasında yer alan çok sayıda habere göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in şubat ayında Savunma Bakanı Sergei Shoigu‘dan testlerin “kilit aşamasına” ilişkin bir güncelleme talep etti. Torpidonun gelişiminin hızla ilerlediği ve bu yıl başka testlerin de planlandığı bilgileri aktarıldı.
Nükleer reaktörden güç alıyor
İnsansız torpido, bir nükleer reaktörden güç alıyor ve Rusya’daki araştırmacılar tarafından ABD’ninki gibi deniz tabanında yer alan kıyı savunmalarını gizli bir şekilde aşmak için tasarlandığı belirtiliyor.
Rusyalı yetkililere göre, cihaz, hedef kıyı şeridinin alanlarını onlarca yıl boyunca yaşanmaz hale getirecek radyoaktif dalgalara neden olan birden fazla megatonluk bir savaş başlığı göndermeyi amaçlıyor.
‘Radyoaktif tsunamilerle doldurmak için tasarlandı’
Kasım ayında, o zamanlar Uluslararası Güvenlik ve Silahların Yayılmasını Önleme Dışişleri Bakanı Yardımcısı Christopher A Ford, Poseidon’un “ABD kıyı kentlerini radyoaktif tsunamilerle doldurmak” için tasarlandığını söyledi.
Uzmanlar, silahın “çok gerçek” olduğu ve şimdiden meyve vermeye başladığı konusunda hemfikir. Norveç istihbaratının başı, Koramiral Nils Andreas Stensønes CNN’e yaptığı açıklamada ajansının Poseidon’u “yeni tip nükleer caydırıcı silahların bir parçası olarak değerlendirdiğini” söyledi. Ancak testlerin ne aşamada olduğu konusunda bilgi vermeyi reddetti.
Askeri hareketlilik uydu görüntülerinde
Uzay teknolojisi şirketi Maxar tarafından CNN’e sağlanan uydu görüntüleri, Poseidon ve diğer yeni yüksek teknolojili silahlar için muhtemel yer altı depolama tesislerinin ve askeri üslerinin inşa edildiğini gösteriyor.
Rusya’nın High North bölgesindeki donanımları arasında bombardıman uçakları, MiG31BM jetleri ve yeni radar sistemleri yer alıyor.
NATO ve ABD hazırlık yapıyor
Rusya’nın silahlanma adımları NATO ve ABD’nin asker ve teçhizat hareketleri ile karşılık buldu. Örneğin Norveç’in Ørland hava üssünde bulunan Amerikan B-1 Lancer bombardıman uçakları, son zamanlarda Barents Denizi‘nin doğusundaki görevleri tamamladı. ABD yetkilileri ağustos ayında ordusunun gizli Seawolf denizaltısının bölgede olduğunu belirtti.
Üst düzey bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi CNN’e yaptığı açıklamada “Kuzey Kutbu’ndaki Ruslardan açıkça askeri bir meydan okuma var. Eski Soğuk Savaş üslerini yeniden yerleştirmeleri ve Murmansk şehri yakınlarındaki Kola Yarımadası’nda yeni tesisler inşa etmeleri bunu gösteriyor” dedi.
Etkisi Rusya topraklarını aşabilir
Uydu görüntüleri, Rusya bayrağının kırmızı, beyaz ve mavisiyle bezenmiş yonca benzeri bir tasarıma sahip olan hava alanları ve “yonca” üslerinin son beş yılda Rusya’nın Arktik kıyısı boyunca çeşitli yerlerde yavaş ve metodolojik olarak güçlendirildiğini gösteriyor.
İnşa edilen üsler Rusya topraklarında sınırlarının ve kıyı şeridinin savunmasının bir parçası. Ancak ABD’li yetkililer bunların Kuzey Kutbu’nun yakın zamanda buzları erimiş olacak daha uzak bölgeleri üzerinde fiilen kontrol sağlamak amacıyla kullanılabileceğine dair endişeli.
‘Füze sistemleri ağını genişletiyor’
Pentagon sözcüsü Yarbay Thomas Campbell, “Rusya, Sovyet döneminden kalma hava sahalarını ve radar tesislerini yeniliyor, yeni limanlar ve arama kurtarma merkezleri inşa ediyor. Nükleer ve geleneksel olarak çalışan buz kırıcılardan oluşan filosunu oluşturuyor” ifadelerini kullandı.
Campbell, “Aynı zamanda hava ve kıyı savunma füze sistemleri ağını genişletiyor. Böylece Kuzey Kutbu’nun önemli kısımları üzerinde erişim önleme ve alan reddi yeteneklerini güçlendiriyor” dedi.
Yeni nesil silahlar: Tsirkon ve poseidon
Campbell ek olarak kasım ayında Rusya’nın ‘Tsirkon’ gemi karşıtı hipersonik seyir füzesinin testini başarılı olarak gerçekleştirdiğini de sözlerine ekledi. Tsirkon ve Poseidon, Putin’in 2018’de hızla değişen bir dünyada stratejik oyun değiştiriciler olarak taahhüt ettiği yeni nesil silahların bir parçası.
O yıllarda ABD’li yetkililer silahları teknik olarak ihtimal dışı olarak gördükleri için küçümsemişti ancak silahlar meyvelerini vermeye yaklaşıyor gibi görünüyor. Norveç istihbarat şefi Stensønes, Tsirkon silahını “savunmayı zorlaştıran hipersonik hızlara sahip yeni bir teknoloji” olarak nitelendirdi.
Tsirkon testleri başarılı oldu
Rusya devlet ajansı TASS salı günü yayınlanan Amiral Gorshkov savaş gemisinden bir yetkiliye dayandırdığı haberinde Tsirkon’un başarılı bir testinin daha yapıldığını aktardı. Haberde dört test roketinin de hedeflere isabet ettiğini ve daha ileri bir seviyeye taşındığı belirtildi.
İklim krizi Rusya’nın kuzeyindeki bu tabakalarının oluşturduğu doğal savunma hattının çoğunu beklenmedik bir hızda ortadan kaldırıyor. Erime, bilim insanlarının tahminlerinden çok daha hızlı ilerliyor. Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü bu durumu “fiziksel erişim açısından önümüzdeki yıllarda çarpıcı bir dönüşüm olacak” sözleriyle değerlendirdi.
Rusya yeni ticaret rotasının peşinde
ABD’li yetkililer ayrıca, Moskova’nın, Norveç ile Alaska arasında Rusya’nın kuzey kıyısı boyunca Kuzey Atlantik’e uzanan bir nakliye şeridi olan Kuzey Deniz Rotası’nı (NSR) etkileme girişiminden endişe duyduklarını dile getirdi.
Bu güzergah konteynırların Süveyş Kanalı yoluyla Asya’da Avrupa’ya ulaşması için gereken süreyi neredeyse yarıya indirme potansiyeline sahip. Campbell, Rusya’nın NSR’yi “büyük bir uluslararası nakliye yolu” olarak kullanmaya çalıştığını belirtti.
Rusya devletine ait Rosatom nükleer şirketi şubat ayında Kuzey Kutbu boyunca ilk kez doğu rotasını tamamlayan ve nükleer buz kırıcısının eşlik ettiği Christophe de Margerie tankerinin videosunu yayınlamıştı.
‘Uluslararası hukuktaki yetkisini aşıyor’
Ancak Moskova’nın rotayı kullanan gemilere empoze etmeye çalıştığı kurallardan duyduğu endişeyi dile getiren Campbell, “NSR geçişlerini yöneten Rus yasaları, Rusya’nın uluslararası hukuktaki yetkisini aşıyor” dedi.
Campbell “Uluslararası sulardan geçen herhangi bir geminin gemiye kılavuzluk etmesi için bir Rus pilot bulundurmasını şart koşuyorlar. Rusya ayrıca NSR’ye girmeden önce yabancı gemilerin izin almasını talep etmeye çalışıyor” ifadelerini kullandı.
‘Küresel nakliyeyi değiştirebilir’
Avustralya’da yer alan Deakin Üniversitesi Stratejik Araştırmalar’da öğretim görevlisi Elizabeth Buchanan, “Temel coğrafya Rusya’ya, giderek daha ince buz gören NSR’yi sağlıyor ve bu da onu ticari olarak bir nakliye arteri olarak kullanılmaya uygun hale getiriyor. Bu durum, küresel nakliyeyi ve tüm malların yüzde 90’ının hareket yönünü değiştirebilir” dedi.
Dışişleri Bakanlığı yetkilisi ise Rusya’nın en çok rota boyunca, ülkenin ekonomisi için gerekli olan hidrokarbonları ihraç etmekle ilgilendiğini belirtti.
Rusya: Amacımız ekonomik ve barışçıl
Rusya’nın silahlanması NATO çevresinde büyük bir endişe yaratırken Moskova ise amaçlarının tamamen ekonomik ve barışçıl olduğunu öne sürüyor.
Ülke strateji bölgede yüksek yaşam standartı ve ekonomik büyüme hedefledikleri belirtiliyor. Ayrıca “küresel olarak rekabetçi bir ulusal ulaşım koridoru” olarak NSR’yi geliştirme ihtiyacı duydukları aktarılıyor.
Putin’den övgüler
Devlet Başkanı Putin ise Rusya’nın Kuzey Kutbu’ndaki teknolojik üstünlüğünün önemini düzenli olarak övüyor. St. Petersburg’da yeni bir buz kırıcının açılışı sırasında konuşan devlet başkanı şu ifadeleri kullanmıştı:
Kuzey Kutup bölgelerinin geliştirilmesi ve incelenmesinde lider bir konuma sahip olan benzersiz bir buz kırıcı filomuz olduğu iyi biliniyor. Bu üstünlüğü her gün sürekli yeniden teyit etmeliyiz.
Poseidon tehlikesi
Putin tarafından övülen silahların başında ise Poseidon torpidosu geliyor. Devlet tarafından işletilen Norveç Savunma Araştırmaları Enstitüsü’nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Katarzyna Zysk, torpidoyu taşımak için denizaltıların altyapı geliştirme ve test etme düzeyi göz önüne alındığında Poseidon’un “oldukça gerçekçi” olduğunu söyledi.
Zysk, “Kesinlikle gelecekte bir müzakere kartı olarak, belki de silahların kontrolü görüşmelerinde korkutmak için kullanılacak bir proje” ifadelerini kullandı.
Test edilmesi dahi nükleer risk taşıyor
Koramiral Nils Andreas Stensønes ise bu tür silahların test edilmesinin dahi ciddi çevresel sonuçlar doğurabileceği endişesini dile getirerek “Ekolojik olarak endişeliyiz” dedi.
Bu endişenin sadece teorik düzeyde olmadığını belirten Stensønes, 2019 yılında Burevestnik füzesinin test edilmesi sırasında gerçekleşen ölümcül nükleer kazayı hatırlattı ve “Nükleer kirlenme potansiyeli kesinlikle orada duruyor” ifadelerini kullandı.
