Ombudsman Emine Dizdarlı, ikinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçiminin yasama yılının başlangıcından başlayarak en geç on gün içinde yapılmasını ön gördüğünü belirterek, “Bu sürenin üzerinden takriben üç ayı aşkın bir süre geçmiş ve söz konusu seçim yenile yapılmıştır” diyerek, seçimin, Anayasa hükümlerine ve Meclis İç tüzüğü kurallarına aykırı olduğunu ifade etti.
Konuyla ilgili yapılan açıklama şöyle:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi Başkanlık Divanı, milletvekilleri arasından seçilen bir Meclis Başkanı, bir Meclis Başkan Yardımcısı, yeterli sayıda Katip ve İdare Amirinden oluşur. KKTC Anayasası’nın 83’üncü maddesi tahtında Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçimi, bir yasama döneminde iki kez yapılır. İlk devre için seçilenlerin görev süresi üç, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise iki yıldır. İkinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçimi dördüncü yasama yılının başlangıcından başlayarak en geç on gün içinde tamamlanır. İkinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçilinceye kadar eskilerin görevi devam eder. Anayasa hükümlerine göre, Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçimi gizli oyla yapılır. İlk dört oylamada da salt çoğunluk sağlanmazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için beşinci oylama yapılır. Beşinci oylamada en fazla oy alan aday seçilmiş olur. Cumhuriyet Meclisi Başkanlık Divanı, bir kurul olarak çalışır ve Meclisteki grupların sayılarıyla orantılı olarak oluşturulur.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğü’nün 10’uncu maddesi incelendiğinde 1’inci, 2’nci ve 3’üncü fıkraların KKTC Anayasası’nda yer alan fıkralarla ayni oldukları görülmektedir. Söz konusu 10’uncu maddenin 4’üncü fıkrası gereğince Meclis Başkanı seçimi, aday göstermeye hak kazanan grup veya grupların öngördüğü adaylar arasından yapılır. Meclis Başkan Yardımcısı için hükümette görev almayan ve grubu bulunan Siyasal Partilerden, en fazla Milletvekiline sahip olan aday gösterebilir. Milletvekili sayısı eşit olan Siyasal Partilerin seçimde aldıkları oy oranı dikkate alınır. Hükümette görev almayan ve grubu bulunan bir Siyasal Parti bulunmaması halinde, konu Siyasal Parti gruplarının Başkanlık Divanında temsiline ilişkin kurallar çerçevesinde, Danışma Kurulunca karara bağlanır. Başkan ve Başkan Yardımcısı seçimi, ayrı ayrı, eş zamanlı seçimle ve gizli oyla yapılır. İlk dört oylamada, üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Çekimser oylar oylamada dikkate alınmaz. Dördüncü oylamada da salt çoğunluk sağlanmazsa bu oylamada en çok oy alan iki Meclis Başkanı için beşinci kez oylama yapılır. Beşinci oylamada en fazla oy alan Meclis Başkanı olarak seçilmiş olur. Yukarıda belirtilen kurallar iki Meclis Başkan Yardımcısı seçiminde de aynen uygulanır. Adayın tek olması halinde de ayni kurallar uygulanır. Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçimi, birinci yasama yılının ilk birleşimi ile dördüncü yasama yılının ilk birleşiminden başlayarak, en geç on gün içinde tamamlanır.
4 Ocak 2021 tarihinde Cumhuriyet Meclisi’nde Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı için yapılan seçimde KKTC Anayasası hükümlerine ve keza Meclis İçtüzüğü kurallarına aykırı davranıldığı açıkça görülmektedir. Özellikle, KKTC Anayasasının ilgili maddesi ikinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçimini yasama yılının başlangıcından başlayarak en geç on gün içinde yapılmasını ve/veya tamamlanmasını öngörmektedir. Bunlar amir hükümlerdir ve değişikliğe açık değildir. Bu sürenin üzerinden takriben üç ayı aşkın bir süre geçmiş ve söz konusu seçim yenile yapılmıştır. Bu durumda da KKTC Anayasası’nın hükümlerinin yok sayıldığı ve/veya görmezlikten gelindiği anlaşılmaktadır. Yasama’dan sorumlu olan Cumhuriyet Meclisin’in kendi yaptığı Meclis İçtüzüğü kurallarını ve/veya KKTC Anayasa hükümlerini uygulamaması kabul edilebilir bir husus değildir.
KKTC Anayasası uyarınca, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, Demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir. Bu itibarla, KKTC Anayasası’nın gereklerini yerine getirmek sadece vatandaşın değil vekillerin de dahil hepimizin görevi olmalıdır. Aksi halde hukuksuzluğun sınırlarını çizmek çok zor olacaktır.
