COVID-19 krizi Euro Bölgesi’nin her yerini aynı şiddette vurmadı. Özellikle İtalya gibi periferi ekonomileri için krizin insani ve ekonomik sonuçları daha ağır oldu. Avrupa Komisyonu’nun ülkeler tarafından oylanacak olan 750 milyar Euro’luk iyileşme fonu kıta Avrupa’sında iyimserliği yükseltse de uzmanların Euro Bölgesi’ne ilişkin – ülkelerin entegrasyonuna göre değişkenlik gösteren – iyimser ve karamsar senaryoları var. İyi ve kötü bir işbirliğine bağlı farklı senaryolarda yüzde 10 ila 30 daralma öngörülüyor.
Aberdeen Standard Investments tarafından hazırlanan “Euro Bölgesi’nde şimdi nereye?” başlıklı yeni raporun en iyi senaryosunda bile bu yıl yüzde 10 daralma var ve GSYH kalıcı şekilde düşüyor. Birliğin dağılmasına giden senaryoda ise yüzde 30 daralma öngörülüyor. İşte o 4 senaryo şöyle sıralanıyor:
1.ÇOK İYİ KOORDİNASYON: Bu senaryoda Euro ekonomileri çok koordine adımlar atıyor. Kuzey- Güney anlaşmazlıkları medyada geniş yer buluyor ve İtalya gibi ülkelerde kamuoyunda Euro-fobik görüş güçleniyor. İtalya gibi ülkeler ortak borçlanma sisteminin kurulmasını savunurken Almanya’nın başını çektiği grup bunun yerine Avrupa İstikrar Mekanizmasının (ESM) kredi şartlarının yumuşatılmasını destekliyor. Fakat İtalya, ESM’yi reddedip koalisyondan çıkmakla tehdit ediyor. Alman Şansölyesi Merkel, tonunu ortak borcu destekleyecek şekilde değiştiriyor ve çok iyi bir anlaşmayla sorun çözülüyor. Bu senaryoda bu yıl öngörülen daralma yüzde 10. 2021’de yüzde 10, 2022’de yüzde 8 büyüme öngörülüyor. Kalıcı kayıp GSYH’nin yüzde 1 ila 2’si.
2.KOORDİNASYON: Bu senaryoda adımlar nispeten koordinasyon içinde atılıyor. Avrupa Komisyonu’nun 1 trilyon Euro’luk çoğu kredilerden oluşan iyileşme fonunda uzlaşı sağlanıyor. Güney ve Kuzey arasında risk paylaşımına dair tartışmalar karşılıklı verilecek ödünlerle çözülüyor. Bu senaryoya göre Euro Bölgesi ekonomisi 2020’de yüzde 16 daralacak, işsizlik yüzde 12’ye yükselecek. 2021’de bölge yüzde 9, 2022’de yüzde 8 büyüyecek. Öte yandan toplam GSYH yüzde 5 oranında kalıcı olarak düşecek. Kuzey, Güney’den daha hızlı iyileşecek. İtalya 2020’de yüzde 20 daralacak.
3.KOORDİNASYONSUZLUK: Bu senaryoda koordine bir adım atılamıyor ve kriz derinleşiyor. Fakat parçalanmaya kadar giden bir durum söz konusu değil. Komisyonun iyileşme fonu önerisi kemer sıkmaya alışık ülkelerce reddediliyor. Eli sıkı Euro ekonomilerinde hükümetler kamuoyundan ‘riski üstlenme’ baskısıyla karşı karşıya kalıyor. İtalyan tahvilleri yükseliyor ve ülke ESM’yi kabul etmek zorunda kalıyor. Euro Bölgesi bu senaryoda bu yıl yüzde 20 daralıp, 2021’de yüzde 6 daha daralıyor. 2022’ye kadar iyileşme yok, o yıl da sadece yüzde 4 büyüme görülüyor. İtalya 2020’de yüzde 30, 2021’de yüzde 10 daralıyor.
4.PARÇALANMA: Rapordaki en karamsar senaryoda ayrılıklar keskinleşiyor, iyileşme paketleri kabul görmüyor, COVID-19 şokları sürerken ülke borçları krizi başlıyor. Özellikle İtalya’da durum siyasi anlamda ciddi tepki çekiyor ve parçalanma konusu medyanın manşetlerine oturuyor. Kamuoyu bu durumdan Euro-fobik şekilde çıkıyor. İtalya’da popülist hükümet Euro yerine lirete dönüyor. Euro Bölgesi bu senaryoda bu yıl yüzde 30 daralıyor. İtalya’da ise ekonomi yüzde 50 oranında eriyor. Liret hızlı bir şekilde yüzde 60 değer kaybediyor ve enflasyon fırlıyor.
Bu arada hatırlatmakta fayda var. Avrupa Komisyonu’nun 2020 Bahar Dönemi Ekonomik Görünüm Raporu’nda öngörülen, Euro Bölgesi’nin bu yıl yüzde 7,7 daralması ve enflasyonun yüzde 0,2’ye gerilemesi.
ECB ‘pandemi’ alımlarını 1,35 trilyon Euro’ya çıkardı
ECB politika faizini değiştirmedi ve 750 milyar Euro büyüklüğündeki Pandemi Acil Alım Programı’nı (PEPP) beklentilerin de üzerinde 600 milyar Euro artırarak 1,35 trilyon Euro’ya yükseltti ve alımları en az Haziran 2021’e kadar da uzattı. Büyüme için aşağı yönlü risklere vurgu yapan ECB Başkanı Christine Lagarde karar sonrası yaptığı açıklamada “Verdiğimiz kararlar COVID-19’un yol açtığı ekonomik krizde kredilerin hane halkı ve şirketlere akmaya devam etmesini destekleyecek” dedi ve ikinci çeyrekte benzeri görülmemiş bir daralma beklediklerini söyledi. Parite karar öncesinde 1,12 düzeyinin altına gerilerken, karar sonrası 1,1362 düzeyine kadar çıktı. Dipten dönüşe yönelik işaretler olsa da genel iyileşmenin hızının belirsiz olduğuna dikkat çeken Lagarde “Tahminlerimiz baz senaryomuza göre 2020’de 8,7 daralıp 2021 5,2 büyüyecek. 2022 için öngördüğümüz büyüme ise yüzde 3,3. Enflasyonun 2020’de yüzde 0,3’e gerilemesini, 2021’de ise yüzde 0,8’e yükselmesini öngörüyoruz.” İki alternatif senaryo olduğunu hatırlatan Lagarde “Daralmanın ne kadar olacağı salgının ve önlemlerin seyrine bağlı olacak. Ancak aşağı yönlü risklerin daha muhtemel olduğu görüşündeyiz” dedi. Lagarde geçtiğimiz haftalarda bankanın ılımlı senaryonun artık seçenek dışı olduğunu söylemişti. Bankanın karamsar senaryosunda Euro Bölgesi’nin bu yıl yüzde 12,6 daralabileceği öngörülüyor.
‘Bundesbank konusunda çözüm bulunacağına güvenimiz tam’
Bundesbank’a ilişkin dava sorulduğunda ise Lagarde “İyi bir çözüm bulunacağına güvenimiz tam – ECB’nin bağımsızlığına, Avrupa Adalet Mahkemesi’ne uygun bir çözüm olacağına inanıyoruz” dedi. Almanya Anayasa Mahkemesi 5 Mayıs’ta ECB’nin 2015’te başlattığı varlık alım programı için Bundesbank’ın elini bağlayabilecek bir karar almış ve ECB’ye ‘alımların gerçekten gerekli olduğunu kanıtlaması’ için üç ay süre vermişti.
