Ekim ayına dünyanın dört bir yanında gerçekleşen hükümet karşıtı protestolar damgasını vurdu. Ekonomik istikrarsızlığı ve hükümetin yolsuzluğunun protesto edildiği Lübnan, Irak ve Şilisokaklarında “eşitlik”, “demokrasi” ve “adalet” sloganları yankılanıyor. Bir yandan da Hong Kong ve İspanya’daki eylemciler özgürlük talebiyle başlattıkları eylemlerini sürdürüyor.
Şili’de göstericiler gelir adaleti talep ediyor
Şili’deki hükümet karşıtı gösterilerin başlangıcı metro ve otobüs ücretlerine yapılan zam oldu. Zammı protesto ederek turnikeden atlayan öğrencilere güvenlik güçlerinin şiddet uygulayarak müdahale etmesi ülkede büyük tepkiye yol açtı ve halk sokaklara döküldü.
Protestolarının şiddetlenmesiyle 19 Ekim’de üç kentte acil durum ilan edildi; ordu, Pinochetdiktatörlüğünden beri ilk kez sokağa indi; sokağa çıkma yasakları uygulandı. Gösterilerde şu ana kadar 19 kişi hayatını kaybetti, 500‘den fazla kişi yaralandı, 3 binden fazla kişi de gözaltına alındı.
Şili Latin Amerika‘nın en zengin ülkelerinden biri olsa da aynı zamanda dünyada gelir adaletsizliğinin en yoğun olduğu ülkeler arasında yer alıyor. 36 ülkenin yer aldığı Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) içinde ise gelir dağılımının en adaletsiz olduğu ülke.
Devlet Başkanı Sebastian Pinera, ekonomik sorunların büyüklüğünü ‘idrak edemediklerini’ belirterek özür diledi yeni ekonomik yardım paketleri açıkladı. Pinera’nın 28 Ekim’de de acil durumu ve sokağa çıkma yasaklarını kaldırdığını duyurmasına rağmen gösteriler büyüyerek devam ediyor.
Lübnan’da göstericiler yolsuzluğa karşı sokakta
Lübnan’da halk hükümetin tütün ve benzinin ardından sosyal medya ve Whatsapp gibi iletişim platformları için yeni vergi tasarısını duyurmasıyla sokaklara çıktı. 17 Ekim’de başlayan ve şiddetlenen eylemler sonrasında getirilen vergilerin geri alındığı duyuruldu. Hükümet, bakanlık ve milletvekili maaşlarında yarı yarıya indirime gidilmesi, İstihbarat Bakanlığı’nın kapatılması ve yolsuzlukla mücadele biriminin kurulması gibi maddeleri barındıran bir reform paketi duyurdu. Ancak eylemciler daha geniş ekonomik talepleri, eşitsizliği ve yolsuzluğu gündemine alarak protestolarına devam etti.
Ülkede kamu borcu 2019’un ilk çeyreği itibarıyla 86,2 milyar dolara ulaşmıştı. Lübnan Başbakanı Saad el-Hariri, 3 Eylül’de ekonomide olağanüstü hal ilan etmişti. Halk ise ekonominin kötü gidişatından hükümeti sorumlu tutuyor ve yolsuzluğa son verilmesini istiyor. Bugün gerçekleştirdikleri eylemde ise Lübnanlılar 170 km’lik insan zinciri oluşturdu.
Irak’ta gösteriler tekrar alevlendi
Irak’ta ise Ekim ayının başında başlayan hükümet karşıtı gösteriler geçtiğimiz hafta başında tekrar hareketlendi. Göstericiler “Başbakan ve yozlaşmış parti sistemi devrilmedikçe protestolara devam” yazılı pankartlarla sokakları doldurdu.
Ülkede işsizlik oranı 2018’de yüzde 7,9‘du. Genç işsizlik oranı ise yüzde 15 civarında. Çalışanların yüzde 17’si ise istediği gibi bir işte çalışmak yerine kendi seviyesinin altında bir işte çalıştığını düşünüyor. Irak’ta kısa zaman önce güvenlik sorunları ve ekonomik istikrarsızlık nedeniyle 10 bin fabrika kapatıldı. Bu da yaklaşık 500 bin kişinin daha işsiz kalmasına yol açtı.
Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi, gösterilerin ilk günü açıklama yaparak “üniversite mezunlarına iş sözü” verdi. Petrol Bakanlığı ve diğer devlet kurumlarıyla birlikte bazı yabancı firmalara da çalışanların en az yüzde 50’sinin Irak vatandaşı olması için kota koyulması emri verdiğini duyurdu. Ancak şu ana kadar 100’ün üzerinde kişinin öldüğü binlerce kişinin yaralandığı protestolar hala tüm şiddetiyle devam ediyor.
Dört istifa
Irak Komünist Partisi üyeleri ve Sairun Koalisyonu milletvekilleri Raid Fehmi ve Hayfa el-Emindüzenledikleri ortak basın toplantısında, gösterilerde dile getirilen taleplerin hükümet tarafından yerine getirilmemesi nedeniyle görevlerinden istifa ettiklerini duyurdu. Irak Meclisi Basra Milletvekili Muzahim Temimi ile eski Başbakan Haydar el-İbadi liderliğindeki Nasır Koalisyonu Milletvekili Taha Difai de aynı gerekçeyle istifa ettiğini açıkladı.
Hong Kong’ta protestolar beşinci ayında
Dünyanın bir yanında eşitsizlik, yoksulluk ve yolsuzluk talepleriyle şiddetli eylemler yaşanırken diğer yanında da göstericiler “özgürlük” talebiyle sokakları doldurdu. Hong Kong’ta yazın başlayan gösterileri tetikleyen, bazı zanlıların belli koşullarda Çin‘e iade edilmesine izin verecek yasa tasarısı oldu. Çin’in özerk parçası olan Hong Kong’daki göstericiler, Çin’in bu bölgeye tanıdığı hakları kısıtlamak istediğini düşündüğü için aylar süren protestolar gerçekleştirdi.
Hükümetin geri adım atmasına rağmen protestocular herkes için oy hakkı, polislerin protestoculara karşı işlediği suçlara dair bağımsız bir soruşturma ve gözaltına alınan yüzlerce protestocunun serbest bırakılması gibi talepler ile eylemlerine devam ediyor.
İspanya sokaklarında “özgürlük” sloganları atılıyor
İspanya’daki gösteriler ise 14 Ekim’de İspanya Yüksek Mahkemesi’nin dokuz ayrılıkçı Katalan lidere 2017 yılındaki bağımsızlık referandumunda oynadıkları rolden dolayı dokuz yıldan 13 yıla kadar hapis cezası vermesiyle başladı. O tarihten bu yana Katalonya protesto gösterilerine ve polis ile göstericiler arasında şiddetli çatışmalara sahne oluyor. “Özgürlük” sloganının atıldığı eylemlerde bugüne kadar 367’si sivil, 289’u polis olmak üzere en az 656 kişi yaralandı.
Kaynak: Yeşil Gazete
