“Mülteci” terimi işkence görmemek, hayatta kalabilmek veya diğer temel insan haklarından mahrum kalmamak için ülkelerini terk etmek zorunda kalan kişileri tarif etmektedir. KKTC’yi de bağlayan Uluslararası Hukuk çerçevesinde de kimlerin bu tanıma girdiği Birleşmiş Milletlerin ilgili mevzuatı ile belirlenmektedir. Ekonomik sebeplerle ülkelerini terk edip ve genellikle insan kaçakçılığı suçunu işleyenler aracılığı ile KKTC’ye resmi olmayan yollardan giriş yapan yüksek sayılarda kişiler göçmendir. Bu kişilerin tümünü hatalı bir şekilde “mülteci” olarak tarif etmek okuyucu üzerinde çok tehlikeli 2 etki yapabilmektedir:
1- Ülkeye gayrı yasal yollarla giren yüksek sayıda kişilere “mülteci hakları” tanınarak KKTC’de kalmaları ve devlete külfet, nüfusa da artış olacağı endişesi yatmaktadır.
2- Gerçek mültecilere karşı önyargı ve onların insan haklarını ihlal eden uygulama ve tavırlar yaratmaktadır.Basının mülteciler konusunda gerekli duyarlık ve bilgi sahibi olmadan yayın yapması bir başka büyük tehlike daha yaratmaktadır. Mülteciler kendi ülkelerinde ölüm tehlikesi ile karşı karşıya olan kişilerdir ve kaçtıkları yer biliniyorsa halen daha bu tehlike devam edebiliyor. Bu bu yüzden bu kişilerin gazetelerde fotoğraflarının yayınlanması onları veya geride bıraktıkları yakınlarını kaçmakta oldukları zulüme hedef yapabilmektedir.
Gazeteci, “yasadışı”, “kaçak” dememeli
Mülteci ve sığınmacıların yaşam koşullarını görünür kılın: Mülteci ve sığınmacıların yaşam koşulları, gözaltı koşulları, haklarındaki işlemlerin süresi, hangi haklardan yararlanabildikleri, temel sosyal hizmetlere erişimleri, sınır dışı edilmeler gibi konularda, medya yakın bir takip sergilemeli. Bu haberleri insan hakları bağlamında kurmalı.
Sığınmacıları “suçlu” olarak damgalamayın: Medya çoğu zaman sığınma talep eden kişi, mülteci, yasadışı mülteci, göçmen, ekonomik göçmen, yasadışı göçmen, insan kaçakçısı, insan taciri gibi kavramları eş anlamlı olarak kullanıyor. Ekonomik göçmenler ve düzensiz göçmenler, mültecilerin aksine çoğu kez,uluslararası korumadan yararlanamıyor. Bu kişilerle ilgili haberler verilirken, yakalanışları amacıyla düzenlenen operasyonlar bir sürek avı gibi yansıtılmamalı. “Kaçaklar”‘, “yasadışı kişiler” gibi kavramlar, önyargılar doğuruyor, kişilerin suç işlediği yolunda bir ön kabul oluşturuyor.
Helsinki Yurttaşlar Derneği’nden (HYD) Özlem Dalkıran “Kişilerin ekonomik nedenlerle mi, zulümden mi kaçıyor olduklarına karar vermek basının işi değil. ‘Yasadışı göçmen’ olumsuz bir tanımlama. Zulümden kaçan pasaportuyla gelmez zaten” diyor.
Olumlu haberlere yer verin: Mülteciler ve sığınmacılarla ilgili olumlu haberlere, onların haklarını kullanma örneklerine, toplumsal yaşama katışımına ve kültürel çeşitliliğe katkılarına yer verin.
Kaynakça: Mülteci Hakları Derneği ve Bianet
