İtalya‘da 12 kişi, çevre örgütü Greenpeace ile işbirliği yaparak dünyanın en büyük petrol şirketlerinden birine dava açmaya hazırlanıyor.
İtalyan vatandaşları, iklim krizi nedeniyle yaşanan aşırı sıcaklardan halihazırda olumsuz etkilendiklerini, bunun suçlusunun da Eni gibi şirketler olduğunu belirtiyor.
Greenpeace’in yanı sıra bir diğer çevre örgütü ReCommon da yargı sürecinin başlaması halinde ülkede türünün ilk örneği olacak davada vatandaşlara katılacak.
Tazminat ve emisyon azaltımı talep ediliyor
Euronews‘in aktardığına göre, Greenpeace, bir açıklama yaparak, “Davacılar İtalya’nın en büyük enerji şirketlerinin ağır bir sorumluluk taşıdığı iklim değişikliğinin etkileri için tazminat talep etme haklarını ileri sürüyorlar” dedi.
Dava açan İtalyan vatandaşları, Eni’nin fosil yakıtları çıkararak ülkenin uluslararası taahhütlerini ihlal eden bir sanayi politikası izlediğini, İtalyanların yaşam, sağlık ve kesintisiz aile hayatı haklarını ihlal ettiğini gerekçe gösteriyor.
Greenpeace İtalya da şikayetçilerin, “Eni’nin farkında olmasına rağmen son yıllardaki davranışlarıyla önemli ölçüde katkıda bulunduğu iklim değişikliğinin bir sonucu olarak geçmiş ve gelecekteki zararları talep ettiğini” bildirdi.
Davacılar ayrıca mahkemeden, Paris Anlaşması’nda belirtildiği üzere, ortalama küresel sıcaklık artışını 1,5 santigrat derece sınırlarında tutmak için Eni’nin endüstriyel stratejisini 2020 seviyelerine kıyasla 2030 yılına kadar emisyonlarını en az %45 oranında azaltacak şekilde değiştirmesini zorunlu kılmasını istiyorlar .
Petrol devi Eni ise davanın temelsizliğini ve sürdürülebilirlik, enerji güvenliği ve rekabet edilebilirliği dengelediğini öne sürdüğü “karbondan arındırma stratejisi”nin doğruluğunu mahkemede kanıtlayacağını öne sürdü. Eni ayrıca, iftira iddiasıyla davacılardan biri olan ReCommon’a karşı yasal işlem başlatacağını söyledi.
Şikayet edilenler arasında Eni’nin yanı sıra en büyük iki hissedarı olan İtalya Ekonomi Bakanlığı ve İtalyan devlet borç veren ve kamu yatırım bankası Cassa Depositi e Prestiti de yer alıyor.
İlk değil, son da olmayacak
Bu, Avrupa vatandaşlarının kirletici firmalara ve hükümetlerine karşı açtığı ilk dava değil. Davacılar Avustralya hükümetinin yeni bir kömür madenini onaylamasını durdurmak için mücadele eden okul çocuklarından büyük STK’lere kadar uzanıyor.
- Yakın zamanda bir grup yaşlı İsviçreli sağlıklarını korumadığı için İsviçre hükümetine karşı, AİHM nezdinde dava açmıştı.
- İsveçli aktivist Greta Thunberg’in de aralarında bulunduğu bir grubun hükümetlerine karşı açtığı dava da sürüyor.
- Polonya’da da vatandaşlar hükümetlerini 2021’de mahkemeye vermişti.
- Norveçli iklim aktivistleri de Kuzey Kutbu‘nda petrol ve doğal gaz arama çalışmalarına devam etmeyi planladıkları için hükümetlerini Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne götürdüler.
- Birleşik Krallık’ta Client Earth ve Friends of the Earth grupları hem kampanya başlattı hem de petrol ve gaz endüstrisini desteklemek için milyarlarca dolar harcayan hükümetlerini dava etti.
- Friends of the Irish Environment İrlanda hükümetine iklim politikalarının yetersizliği nedeniyle dava açtı.
- Almanya’da iklim krizini körüklediği gerekçesiyle Volswagen hakkında dava açıldı.
- Portekiz‘de çocukların liderliğinde 33 ülkeye iklim davası açıldı. Aciliyeti nedeniyle hızla AİHM’e giden davada ilgili ülkelerden savunma istendi.
- Türkiye‘de de iklim aktivisti üç genç, Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması kapsamında sunmuş olduğu iklim hedefinin yetersiz olması nedeniyle hukuki yollara başvurarak gelecekteki haklarının korunması için Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na dava açtı.
Kazanımlar
Hollanda‘da, 2021’de bir diğer büyük kirletici Shell’e Lahey‘in alt mahkemesinde aleyhlerine verilen bir kararın ardından karbon emisyonlarını yüzde 45 oranında azaltması emredildi . Friends of the Earth Hollanda ve diğer müdahil davacılar tarafından açılan bir davanın ardından, şirkete 2030 yılına kadar değişiklikleri yapması emredildi.
Çevre grubu Klimaatzaak tarafından Belçika’da başlatılan davaya 58.000’den fazla vatandaş katıldı ve mahkeme onların dinlenilme hakları olduğuna karar verdi. 17 Haziran 2021’de hükümet, iklim kriziyle mücadele politikalarını ihmal etmekten suçlu bulundu. Mahkeme, Belçika’nın AİHS ‘yi ihlal ettiğine de karar verdi.
Fransa’da hükümete karşı açılan iklim davasından tarihi bir karar çıktı. Paris İdare Mahkemesi kararında “devletin sera gazı emisyonlarının azaltılması konusunda belirlediği hedeflere ulaşmasına izin verecek kamu politikalarını uygulamada eksik olduğunu” belirtti.
