TRT Radyosunda 12 Eylül sabahı İstiklal Marşı’nın ardından çalınan Harbiye Marşı ve dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren imzalı Milli Güvenlik Konseyi “bir numaralı” bildirisinin okunmasıyla askeri darbe resmen ilan edilmiş oldu.
27 Mayıs 1960 ve 12 Mart 1971 muhtırasının ardından Türkiye Cumhuriyeti tarihinde silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü müdahalesi oldu. Bu müdahale ile Süleyman Demirel’in başbakan olduğu hükümet görevden alındı, Türkiye Büyük Millet Meclisi lağvedildi, 1970 sonrasında değiştirilen 1961 Anayasası uygulamadan kaldırıldı. Bu dönem yaklaşık dokuz yıl sürdü. 12 Eylül 1980 ardından partiler lağvedildi, parti liderleri önce askerî üslerde gözetim altında tutuldu, ardından yargılandı.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Danışmanı Paul Henze’nin 12 Eylül darbesinin yapıldığı gün, ABD Başkanı Jimmy Carter’a giderek “Bizim çocuklar başardı (Our boys did it)” dediği aktarılır…
Faşist darbenin bilançosu ise ağır oldu. Darbe sonrası Türkiye Cumhuriyeti kamu ve kuruluşlarında dönemin devlet yöneticilerinin emri ile 1 milyon 683 bin kişi fişlendi, yine Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı, 7 bin kişi için idam cezası istendi ve 517 kişiye idam cezası verildi. Haklarında idam cezası verilenlerden 50’si asıldı (26 siyasi suçlu, 23 adli suçlu, 1’i Asala militanı). İdamları istenen 259 kişinin dosyası Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne gönderildi. Yine 71 bin kişi Türk Ceza Kanunu’nun 141, 142 ve 163. maddelerinden yargılandı, 98 bin 404 kişi örgüt üyesi olmak suçundan yargılandı. 388 bin kişiye pasaport verilmedi. 30 bin kişi sakıncalı olduğu için işten atıldı. 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı. 30 bin kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti. 300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü. 171 kişinin işkenceden öldüğü belgelendi. 937 film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı. 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu. 3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi.
Aynı dönem 400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi. Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi. 31 gazeteci cezaevine girdi. 300 gazeteci saldırıya uğradı. 3 gazeteci silahla öldürüldü. Gazeteler 300 gün yayın yapamadı ve aralarında Hürriyet, Millî Gazete ve Ortadoğu’nun da olduğu 13 büyük gazete için 303 dava açıldı. 39 ton gazete ve dergi imha edildi. Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi. 144 kişi kuşkulu bir şekilde öldü, 14 kişi aynı dönem yapılan açlık grevlerinde öldü, 16 kişi kaçarken vuruldu, 95 kişi çatışmada öldü, 73 kişiye doğal ölüm raporu verildi, 43 kişinin intihar ettiği bildirildi.
Ve darbe hükümeti
21 Eylül 1980 tarihinde ise, Resmi Gazete’de yayınlanan yasa ile Bülent Ulusu geçici hükümeti kurmakla görevlendirildi. Aynı gün atanan 27 kişilik Bakanlar Kurulu’nun 7 üyesi, 12 Mart döneminde kurulan TSK destekli hükümetlerde görev almış kişilerden oluşuyordu.
İşte 12 Eylül Darbe Hükümeti’nin isimleri:
Başbakan: Emekli Oramiral Bülend Ulusu
Başbakan Yardımcısı: Turgut Özal
Başbakan Yardımcısı: Zeyyat Baykara
Devlet Bakanı: Prof. Dr. İlhan Öztrak
Devlet Bakanı: Mehmet Özgüneş
Devlet Bakanı: Prof. Dr. Nimet Özdaş
Sosyal Güvenlik Bakanı: Sadık Şide
Kültür Bakanı: Cihad Baban
Adalet Bakanı: Cevdet Menteş
Milli Savunma Bakanı: Haluk Bayülken
İmar ve İskan Bakanı: Şerif Tüten
İçişleri Bakanı: Emekli Korgeneral Selahattin Çetiner
Enerji ve Tabi Kay. Bk.: Serbülent Bingöl
Köy İşleri Bakanı: Münir Raif Güney
Turizm Bakanı: İlhan Evliyaoğlu
Sanayi Bakanı: Şahap Kocatopçu
Ulaştırma Bakanı: Necmi Özgür
Tarım ve Orman Bakanı: Prof. Dr. Sebahattin Özbek
Çalışma Bakanı: Prof. Dr. Turan Esener
Dışişleri Bakanı: İlter Türkmen
Maliye Bakanı: Kaya Erdem
Milli Eğitim Bakanı: Emekli Korgeneral Hasan Sağlam
Bayındırlık Bakanı: Tahsin Onalp
Ticaret Bakanı: Kemal Cantürk
Sağlık Bakanı: Emekli Tümgeneral Prof. Dr. Necmi Ayanoğlu
Gümrük ve Tekel Bakanı: Emekli Korgeneral Recai Baturalp
